müslümanlar gerileyince bireysellik ortaya çıktı. bütüncüllüğün yerini bencillik aldı. modern dünya kişinin egosunu yüceltti oysaki müslümanlar arasında cennetten daha güzel birşey olamaz bu yüzden bu dünyanın hazlarından kaçınılabilirdi. ve özellikle tasavvuf öğretisinde ve genel olarak islam anlayışında egonun yeri asla olmaz kibir en büyük suçtur. (hatta şirk)
demokrasi ortaya çıktı çünkü bir birey olarak yaşıyor olmak eşit haklardan yararlanmak için yeterli görüldü. haliyle bu haklar devlet yönetiminede yansıdı. ama kimse farkına varamadı bu yönetim biçiminin (kitle iletişim araçlarının gelişmesiyle) koyun güdmekten farksız olduğunun. yada çok az kişi farkına vardı onlarda zaten güdenler. demokrasi teorik olarak mantıklı görülsede insanlar cahil olursa ve ona sürekli egosunun herşeyin önünde olduğunu pofpoflarsanız ne hak kalır ne adalet. çıkar bir siyasetçi ordaki insanların nefislerini tatmin edecek vaatlerde bulunur sonrada iktidar olur. yada particilikle herkes çıkar peşinde olur ve ortak çıkarlar görülmemeye başlar.
bence bilinçli bir müslüman toplum ortaya çıktığında demokrasi o toplumu çok ileri götürür. müslümanlar tekrar bu sayede ilerleyebilir.
bence tartışılması gereken müslümanların gerilemesiyle dünya neler kaybetti değil, müslümanlar neyi kaybetti ve geriledi!