OSMANLI DEVLETİNDE DENİZ KUVVETİ
Türklerde gerçek anlamda deniz kuvvetleri Türkiye Selçukluları zamanında kurulmuştur. Osmanlılar ilk defa denize ulaştıkları zaman Karesi Beyliği donanmasına el koyarak yararlanmışlardır. Bu dönmede Karesi Beyliği donanması Ege Denizinde büyük tecrübeleri olan bir donanmaydı. Yıldırım Beyazıt tahta geçer geçmez, bütün Ege Anadolu beyliklerine son vermiştir.Bu suretle Egenin Akdeniz’e kadar olan kısmı Yıldırım Beyazıt sayesinde Osmanlıya geçti.
Osmanlılar Rumeli’ye geçerken Karesi Beyliği donanmasından yararlanmışlardır. Gelibolu’nun alınmasından sonra burada bir tersane kurarak denizciliğe ilk adım atılmış oldu. İlk deniz savaşı Çelebi mehmet zamanında Venediklilerle yapıldı. II. Murat Varna savaşı için Rumeli’ye geçerken karşılaştığı güçlük nedeniyle donanmanın güçlendirilmesine çalıştı.
Osmanlı donanmasının gelişmeye başladığı dönem Fatih zamanıdır. İstanbul’un fethi için denizden de kuşatılması gerekiyordu. Bu kuşatma amacıyla ilk defa 400 parçalık bir donanma meydana getirildi. İstanbul’un fethinden sonra tersanelerin sayısı gittikçe arttı. II. Beyazıt devrinde büyük türk denizcileri yetişmeye başladı. II.Beyazıt döneminde Akdeniz’ de korsanlık yapan Kemal reisin Osmanlı hizmetine girmesinde sonra donanma daha da gelişti ve güçlendi.
Osmanlı donanması Kaptan-ı Derya komutasında teşkilatlanmıştı. Kaptan-ı derya donanmanın hazırlanmasından, deniz seferlerinin idaresine kadar her şeyden sorumluydu. Kaptan-ı derya bütün tersanelerin amiriydi. Tersaneyi Kaptan-ı derya’ya bağlı olarak EMİNİ ve yardımcısı tersane Kethüdası yönetirdi. Gemilerin yapımından mühendis olan Ser-Mimari Tersane-i Amire sorumlu idi. Kaptan-ı derya vezir rütbesinde olduğu taktirde Divan-ı Hümayun’un bir üyesi sayılırdı. Kanuni zamanında Barbaros Hayrettin paşanın Osmanlı hizmetine girerek Kaptan-ı derya olmasıyla, Osmanlılar karadenizde en üstün güç duruma geldiler. Kazanılan Preveze zaferiyle Akdeniz bir türk gölü haline geldi.
Osmanlı donanmasının bütün gemileri Gelibolu, Haliç, Süveyş ve Rusçuk tersanelerinde yapılırdı. Ayrıca çeşitli merkezlerde yelken, zift ve katran fabrikaları bulunmaktaydı. Haliç tersanesinde aynı anda irili ufaklı 180 gemi yapılırdı. Osmanlı donanmasının esasını Kadırgalar meydana getirirdi.
Osmanlı donanmasında 3 tip gemi kullanılırdı:
Birincisi:İnce donanma. Bunlara hafif donama veya nehir filosu da denirdi. Sığ denizlerde kullanılırdı.
İkincisi:Çekdiri idi.Bunlar kürekle çekilen ve yardımcı itici olarak da yelken kullanılan gemilerdi. En önemli çeşitleri; Kırlangıç, Kalite, Mavna ve Kadırga idi.
Üçüncüsü:Kalyondur. Hareketi sadece yelkenlerle sağlanan savaş gemileridir.
Kaptan-ı derya Baştarde adı verilen en büyük kadırgaya binerdi. Deniz askerlerine levent denirdi. Bunlar batı anadolu Türkmenlerinden seçilirdi. Deniz topçuları leventlerden oluşurdu. Bir levent yeteneği ve gayretiyle paşalığa kadar yükselebilmekteydi. Azaplar deniz piyadeleri olup leventlerden ayrı bir sınıf oluştururdu. Devlet hazinesinden ve tımar sistemi kaynaklarından sağlanan gelirler tersanenin başlıca gelir kaynakları idi.
selametle..