ABDULKERIM CİYLÎ HAZRETLERİNİN MÜHİM TAVSİYELERİ
Din Allah için nasihattir. Kendim bunlara inanarak yapmağa
çalışıyorum. Eğer necata ermek, kalbini ve bedenini rahat ettirmek
istiyorsan sana da aynı şeyi tavsiye ediyorum.
Birinci Tavsiye:
Kardeşim, Allah seni rahmeti içine alsın. Birçok uzak memleketlere
seferler yaptım. Çeşit çeşit insanlarla muaşerette bulundum. Kendilerinin
kâmil sûfîlerden olduğu iddiasında bulunup, onlara mensub olduklarını
söyleyip, sureta onlardan göründüğü halde Allah'a îmân etmeyen, âhiret
gününe inanmayan, kendini dînî mükellefiyetlerle yükümlü .saymayan
kimselerden daha kötü, daha çirkin kimseler görmedim. Bunların,
Cenab-ı Hakk'a, Rasûlullah'a ve âhiret gününe imanları, dînî
mükellefiyetlerle peygamberlerin hallerine sebatla bağlılıkları yoktur.
Bunların içinde bazı keşiflere nail olanların ise ne kadar zararlı
olacaklarını düşün!
Azerbeycan, Şirvan, Ciylan ve Horasan beldelerinde bunların
azgınlıklarının pek çoğunu gördük. Allah bunların hepsine lanet etsin.
Allah'dan kork ey kardeşim Allah'dan kork da bunlardan birinin bile
bulunduğu beldelerde oturma. Allah'ın, "Bir fitneden sakının ki geldiği
vakit sizden sadece zulmedenlere dokunmakla kalmaz. Bilin ki Allah
cezası çok şiddetli olandır!" (Enfal/25) buyurduğunu bilmiyor musun?
Onlarla görüşmemek, onlarla komşu olmamak senin için kolay
değilse, onlarla düşüp-kalktığın, onların içinde bulunduğun takdirde
başına neler geleceğini biliyor musun? Eğer nasihata kulak vermezsen
sana diyecek sözüm yoktur.
Doğru yola kavuşturan ancak Allah'dır.
İkinci Tavsiye:
Kardeşim, müslümanların fakihleri ile şeriat ve tarikat konusunda
mücadele etme. Onlar da hak ehlidirler. Zahir sınırında kalmışlardır.
Çünkü onların istidadı sadece zahirle meşgul olacak kadardır. Şayed
mecbur kalır da münâkaşa edersen, "onlarla en güzel şekilde mücâdele
et! Şüphesiz ki rabbin, yolundan sapanları da en iyi bilen, doğru yolda
olanları da en iyi bilendir!" (Nahl/125) âyetine göre mücâdele et.
Üçüncü Tavsiye:
Hadis ehlinin itikadına uymaya çalış. Onlardan olmaya gayret göster.
Peygamberlerin vârisleri ancak onlardır. Kelâmcıların taklidcisi olmaktan
sakın. Onlar şeytanın elinde oyuncaktırlar. Ehl-i kıbleyi tekfir etme.
Haklarında iyi konuş.
Dördüncü Tavsiye:
Te'vilden sakın. Çünük te'vil ilhad ve zındıka çıkmazıdır. Şayed ehl-i
işaretin usûlü üzere bir te'vil yaparsan, lafzın zahirî mânâsını değiştirme.
Lafzın zahiri manasını nefyeden küfre düşmüş olur. Müteşâbihat
konusunda İmam Mâlik'in tutumunu örnek al. Ona müteşabihattan
olan "istiva" (Taha/5) konusu sorulduğunda: "İstiva malum, keyfiyeti,
yani nasıl olduğu meçhul, ona iman vâcib, onu sormak bid'attır ve fitne
doğurur. Sakın, sırf fitne çıkarmak ve te'vile sapmak için Kur'an'ın
müteşabihatıyla meşgul olanlardan olma! Çünkü "onların te'vilini ancak
Allah bilir." (Al-i İmran/7) diye inananlarla beraber ol. Bu tavsiyeye
karşı gelme. Yoksa kalblerinde dalâlet nüvesi bulunanlardan olursun.
Eğer müteşâbihatla uğraşmakta ısrar edersen her an başına belâ
gelebilir. Ayağın kayıp hüsrana uğrayabilirsin. Allah'a daima "Ey
Rabbımız! Bizi doğru yola eriştirdikten sonra kalblerimizi saptırma! Bize
tarafından bir rahmet ver. Çünkü sen karşılık beklemeden verensin!" (Al-
i İmran/ diye dua et.
Beşinci Tavsiye:
Âdabına göre bir müddet uzlet et. Zamanın durumunu ve ihvanını iyi
tanı. Onlara lâyık oldukları şekilde muamele et. Halk ile çok düşüp
kalkma. Yalnızlığı ganimet bil. Allah'dan gelecek füyuzata kendini
arzeylemek, her an onu gözetlemek suretiyle bütün uzuvlarını lüzumsuz
işlerden muhafaza et. Çünkü Allah'ın sana her gün nazarı vardır. O
teveccühü gözet, ehl-i dünya arasına karışma. Onlardan yüz çevir.
Onlara kırıcı olmayan, güzel, idare yollu sözler söyleyerek kendini
onlardan uzak tut. Muhasebeye çekilmeden evvel kendini kendin
sorguya çek. Büyük ceza gününden önce onu layık olduğu kadar
cezalandır. Lezzetleri gideren ölüm gelmeden önce kendi ihtiyarınla öl ki
ölüm geldiği zaman dirilesin.
Altıncı Tavsiye:
Allah'ın haklarına riayet et. Allah da sana riayet eder. Her an Allah'dan
kork. Onu her an önünde bulursun. Sıkıntılı zamanlarında Allah'ı nasıl
hatırlıyorsan, rahatlık zamanında da Allah'ı unutma. Marifetullah'a
ermeğe çalış. Yani Allah'ı tanımağa çabala. Tek muradın Allah olsun.
Yardım isterken ancak Allah'dan yardım iste. Dünyada başına ne
gelecekse hepsi hakkında kalem kurumuştur. Eğer bütün insanlar
Allah'ın senin için yazmadığı bir şeyle sana fayda vermek için bir araya
gelseler buna güç yetiremezler. Aynı şekilde sana zarar vermek için
bütün insanlar bir araya gelseler, Allah o zararı senin için yazmamışsa
yine sana zarar veremezler. Eğer yakinen sadakate ermek, her yaptığını
sâdıklara mahsus kalbî yakınlıkla yapmaya gücün yetiyorsa derhal yap.
Eğer bunu yapamıyorsan istemediğin sabırda senin için rahatlık vardır.
Bil ki Allah'ın yardımı sabırladır.
Ferahlık sıkıntıdan sonra gelir. Her zorluktan sonra bir kolaylık vardır.
Yapmak isteyenlere bu kadar tavsiye yeter. Şüphesiz ki Allah
dilediğini hidayete erdiren, dilediğini dalâlete düşüren ve dilediğini
mutlaka yapandır.
- Bu yazı Muhammed b. Abdullah el-Hânî'nin ADABisimli kitabından
derlenmiştir. Yayınevi: Erkam
Din Allah için nasihattir. Kendim bunlara inanarak yapmağa
çalışıyorum. Eğer necata ermek, kalbini ve bedenini rahat ettirmek
istiyorsan sana da aynı şeyi tavsiye ediyorum.
Birinci Tavsiye:
Kardeşim, Allah seni rahmeti içine alsın. Birçok uzak memleketlere
seferler yaptım. Çeşit çeşit insanlarla muaşerette bulundum. Kendilerinin
kâmil sûfîlerden olduğu iddiasında bulunup, onlara mensub olduklarını
söyleyip, sureta onlardan göründüğü halde Allah'a îmân etmeyen, âhiret
gününe inanmayan, kendini dînî mükellefiyetlerle yükümlü .saymayan
kimselerden daha kötü, daha çirkin kimseler görmedim. Bunların,
Cenab-ı Hakk'a, Rasûlullah'a ve âhiret gününe imanları, dînî
mükellefiyetlerle peygamberlerin hallerine sebatla bağlılıkları yoktur.
Bunların içinde bazı keşiflere nail olanların ise ne kadar zararlı
olacaklarını düşün!
Azerbeycan, Şirvan, Ciylan ve Horasan beldelerinde bunların
azgınlıklarının pek çoğunu gördük. Allah bunların hepsine lanet etsin.
Allah'dan kork ey kardeşim Allah'dan kork da bunlardan birinin bile
bulunduğu beldelerde oturma. Allah'ın, "Bir fitneden sakının ki geldiği
vakit sizden sadece zulmedenlere dokunmakla kalmaz. Bilin ki Allah
cezası çok şiddetli olandır!" (Enfal/25) buyurduğunu bilmiyor musun?
Onlarla görüşmemek, onlarla komşu olmamak senin için kolay
değilse, onlarla düşüp-kalktığın, onların içinde bulunduğun takdirde
başına neler geleceğini biliyor musun? Eğer nasihata kulak vermezsen
sana diyecek sözüm yoktur.
Doğru yola kavuşturan ancak Allah'dır.
İkinci Tavsiye:
Kardeşim, müslümanların fakihleri ile şeriat ve tarikat konusunda
mücadele etme. Onlar da hak ehlidirler. Zahir sınırında kalmışlardır.
Çünkü onların istidadı sadece zahirle meşgul olacak kadardır. Şayed
mecbur kalır da münâkaşa edersen, "onlarla en güzel şekilde mücâdele
et! Şüphesiz ki rabbin, yolundan sapanları da en iyi bilen, doğru yolda
olanları da en iyi bilendir!" (Nahl/125) âyetine göre mücâdele et.
Üçüncü Tavsiye:
Hadis ehlinin itikadına uymaya çalış. Onlardan olmaya gayret göster.
Peygamberlerin vârisleri ancak onlardır. Kelâmcıların taklidcisi olmaktan
sakın. Onlar şeytanın elinde oyuncaktırlar. Ehl-i kıbleyi tekfir etme.
Haklarında iyi konuş.
Dördüncü Tavsiye:
Te'vilden sakın. Çünük te'vil ilhad ve zındıka çıkmazıdır. Şayed ehl-i
işaretin usûlü üzere bir te'vil yaparsan, lafzın zahirî mânâsını değiştirme.
Lafzın zahiri manasını nefyeden küfre düşmüş olur. Müteşâbihat
konusunda İmam Mâlik'in tutumunu örnek al. Ona müteşabihattan
olan "istiva" (Taha/5) konusu sorulduğunda: "İstiva malum, keyfiyeti,
yani nasıl olduğu meçhul, ona iman vâcib, onu sormak bid'attır ve fitne
doğurur. Sakın, sırf fitne çıkarmak ve te'vile sapmak için Kur'an'ın
müteşabihatıyla meşgul olanlardan olma! Çünkü "onların te'vilini ancak
Allah bilir." (Al-i İmran/7) diye inananlarla beraber ol. Bu tavsiyeye
karşı gelme. Yoksa kalblerinde dalâlet nüvesi bulunanlardan olursun.
Eğer müteşâbihatla uğraşmakta ısrar edersen her an başına belâ
gelebilir. Ayağın kayıp hüsrana uğrayabilirsin. Allah'a daima "Ey
Rabbımız! Bizi doğru yola eriştirdikten sonra kalblerimizi saptırma! Bize
tarafından bir rahmet ver. Çünkü sen karşılık beklemeden verensin!" (Al-
i İmran/ diye dua et.
Beşinci Tavsiye:
Âdabına göre bir müddet uzlet et. Zamanın durumunu ve ihvanını iyi
tanı. Onlara lâyık oldukları şekilde muamele et. Halk ile çok düşüp
kalkma. Yalnızlığı ganimet bil. Allah'dan gelecek füyuzata kendini
arzeylemek, her an onu gözetlemek suretiyle bütün uzuvlarını lüzumsuz
işlerden muhafaza et. Çünkü Allah'ın sana her gün nazarı vardır. O
teveccühü gözet, ehl-i dünya arasına karışma. Onlardan yüz çevir.
Onlara kırıcı olmayan, güzel, idare yollu sözler söyleyerek kendini
onlardan uzak tut. Muhasebeye çekilmeden evvel kendini kendin
sorguya çek. Büyük ceza gününden önce onu layık olduğu kadar
cezalandır. Lezzetleri gideren ölüm gelmeden önce kendi ihtiyarınla öl ki
ölüm geldiği zaman dirilesin.
Altıncı Tavsiye:
Allah'ın haklarına riayet et. Allah da sana riayet eder. Her an Allah'dan
kork. Onu her an önünde bulursun. Sıkıntılı zamanlarında Allah'ı nasıl
hatırlıyorsan, rahatlık zamanında da Allah'ı unutma. Marifetullah'a
ermeğe çalış. Yani Allah'ı tanımağa çabala. Tek muradın Allah olsun.
Yardım isterken ancak Allah'dan yardım iste. Dünyada başına ne
gelecekse hepsi hakkında kalem kurumuştur. Eğer bütün insanlar
Allah'ın senin için yazmadığı bir şeyle sana fayda vermek için bir araya
gelseler buna güç yetiremezler. Aynı şekilde sana zarar vermek için
bütün insanlar bir araya gelseler, Allah o zararı senin için yazmamışsa
yine sana zarar veremezler. Eğer yakinen sadakate ermek, her yaptığını
sâdıklara mahsus kalbî yakınlıkla yapmaya gücün yetiyorsa derhal yap.
Eğer bunu yapamıyorsan istemediğin sabırda senin için rahatlık vardır.
Bil ki Allah'ın yardımı sabırladır.
Ferahlık sıkıntıdan sonra gelir. Her zorluktan sonra bir kolaylık vardır.
Yapmak isteyenlere bu kadar tavsiye yeter. Şüphesiz ki Allah
dilediğini hidayete erdiren, dilediğini dalâlete düşüren ve dilediğini
mutlaka yapandır.
- Bu yazı Muhammed b. Abdullah el-Hânî'nin ADABisimli kitabından
derlenmiştir. Yayınevi: Erkam