bismillah .
bazıları şöyle diyorlar.
Eğer müctehid imamların hepsi de sünnete tamamen muttali olmuş olsalardı, onların biri bile, herhangi bir meselede, zayıf bir hadîsi delil olarak kullanmaz ve bu imama muhalif olan başka bir' imamın elinde, bu zayıf hadise mukabil sahih bir hadis bulunmazdı.
Çünkü sahîh hadîs olunca zayıfına ihtiyaç kalmaz. İmamın zayıf hadîsi delü olarak kullanması, onun bu sahih hadîsi görmediğine delâlet eder.
El cevab.
Bunun cevabı sudun imamlar sünnete tamamen muttali olmuşlardır. Onların hayatlarını, araştırıcı bir gözle, insaflı ve kalbi onlarla ilgili şüphelerden ve ve onları küçük görmekten uzaklaşarak inceleyen bir kimse, bunun böyle olduğunu görecektir.
imamların, mukabilinde ona muhalif sahih hadîsler bulunduğu halde, zayıf hadîslerle istidlal etmesine gelince, insaf sahibi herkes bilir ki, bu sözde mugalata vardır ve hakikat tersyüz edilmiştir. Bunu açıklamak için, birkaç nokta üzerinde durulması gerekir.
Birinci nokta: Bir mezhep imamının dayandığı deliller, sadece o mezhebin fakihlerinin kitaplarında, o mezhebin delili olarak zikrettikleri hadîslerden ibaret değildir.
Evet, çoğu zaman mezheb imamının delil olarak kullandığı hadîsi zikretmekte, mezheb imamıyla müttefiktirler. Fakat bu muvafakat, imamın tercîh etmiş olduğu görüşün delili olarak zikrettikleri her hadîse şâmil değildir.
Zikrettikleri fıkhî hüküm, o imamın verdiği hükümdür. Lâkin çoğu zaman, delîî imamın delili değildir.
Bu sadece, o müellifin, imamının verdiği hükme uygun bulduğu ve o hükmün delîli olarak zikrettiği bir hadîstir.
Mezheb imamının ise başka bir delîli vardır ki, onu en iyi Allah bilir.
Bu mülâhaza, ençok Hanefî mezhebi için geçerlidir. Çünkü Ebû Hanîfe fıkhını ve delillerini bizzat kendisi tedvin etmemiştir.
îmam Mâlik ve Ahmed'in de durumu hemen hemen budur. îmam eş-Şâfiî de el-Umm adlı eserinde fıkhının ve delillerinin ancak az bir kısmını zikretmiştir.
Meselâ Hanefî el-Merğînânî Cv, 593) 'nin el-Hidâ-ye'sinde; Şafiî eş-Şîrâzî (393 - 476)'nin el-Muhezzeb1-inde; Mâliki İbn Ebı Zeyd el-Kayravânî (v. 386) 'nin er-Risâle'sinde ve Hanbelî İbn Kudâme (v. 620) 'nin el-Muğnî'sinde ve diğer kitaplardaki pekçok hadis, aslında o mezhebin imamının delîli değildir.
Mezhebin kitaplarından birinin hadîslerini tah-rîc etmiş olan bazıları, mezheplerden birisine noksan isnâd etme hatâsına düşmüşlerdir.
Çünkü onlar, bu kitabın hadislerinin çoğu hakkında muhaddislerin, «Mevzu bir hadistir, zayıf bir hadîstir, merfû olarak böyle bir hadîs bilinmemektedir...» dediklerini görmüş ve bu hadislerin bizzat mezheb imamının delîli olduğunu zannetmişlerdir.
Mevzu hadislerle istidlal eder, mevkuf ve maktu hadisleri ref ederse, onun Allah'ın şeri'atında imam ve müctehid olduğunu nasıl kabul edebiliriz ki!?
İkinci nokta Bazan fakîh, bir delîli, zikreder ve delîl hakîkaten imamının da delilidir. Sonra bir mu-haddis, mezheb imamlarından sonra yaşamış muhaddislerin kitaplarından;
Sünen-i Erbaa, Müsnedler ve Mu'cemler v.s. kitaplardan o hadîsi bulur ve bu müctehid imam bu hadîsi, kendine has bir isnadla, delîl olarak kullanılmağa elverişli sahih bir senedle rivayet etmiş olduğu halde, o kimse bu kitaplardaki îsnad-lara bakarak o hadîsin zayıf veya mevzu olduğuna hükmeder ve tabii o zaman, bu hadis de delil olarak kullanılmağa elverişli olmayacaktır.
Her kim hadîsi, Ashâb-ı Tahrîc'in îtimâd ettikleri, elde mütedâvil hadîs kitaplarındaki, muhaddislere aid tarîklerden incelerse; hadîsin delîî olmağa elverişli olmadığını görür ve imamı kötülemeğe, ayıplamağa girişir ve içinde gizlediklerini ağzından kaçırır.
Her kim de o hadîsi hakkıyla araştırır, bizzat mezheb imamlarının kitaplarında arar ve —eğer bize kadar gelmişse — bulursa, onun sahih ve delîl olarak "kullanılmağa elverişli olduğunu görür ve haklının hakkını teslim eder, imamların gerçekten imam olduğunu kabul ederek onlara boyun eğer, onları kötüleyenlere de aksini yapar.
kaynak : şeyh muhammed avvame
not : bu zat merhum allame zahidu'l kevseri k.s ın talebesi olan eş şeyh abdulfettah ebu gudde rahimehullahın talebesidir.
bazıları şöyle diyorlar.
Eğer müctehid imamların hepsi de sünnete tamamen muttali olmuş olsalardı, onların biri bile, herhangi bir meselede, zayıf bir hadîsi delil olarak kullanmaz ve bu imama muhalif olan başka bir' imamın elinde, bu zayıf hadise mukabil sahih bir hadis bulunmazdı.
Çünkü sahîh hadîs olunca zayıfına ihtiyaç kalmaz. İmamın zayıf hadîsi delü olarak kullanması, onun bu sahih hadîsi görmediğine delâlet eder.
El cevab.
Bunun cevabı sudun imamlar sünnete tamamen muttali olmuşlardır. Onların hayatlarını, araştırıcı bir gözle, insaflı ve kalbi onlarla ilgili şüphelerden ve ve onları küçük görmekten uzaklaşarak inceleyen bir kimse, bunun böyle olduğunu görecektir.
imamların, mukabilinde ona muhalif sahih hadîsler bulunduğu halde, zayıf hadîslerle istidlal etmesine gelince, insaf sahibi herkes bilir ki, bu sözde mugalata vardır ve hakikat tersyüz edilmiştir. Bunu açıklamak için, birkaç nokta üzerinde durulması gerekir.
Birinci nokta: Bir mezhep imamının dayandığı deliller, sadece o mezhebin fakihlerinin kitaplarında, o mezhebin delili olarak zikrettikleri hadîslerden ibaret değildir.
Evet, çoğu zaman mezheb imamının delil olarak kullandığı hadîsi zikretmekte, mezheb imamıyla müttefiktirler. Fakat bu muvafakat, imamın tercîh etmiş olduğu görüşün delili olarak zikrettikleri her hadîse şâmil değildir.
Zikrettikleri fıkhî hüküm, o imamın verdiği hükümdür. Lâkin çoğu zaman, delîî imamın delili değildir.
Bu sadece, o müellifin, imamının verdiği hükme uygun bulduğu ve o hükmün delîli olarak zikrettiği bir hadîstir.
Mezheb imamının ise başka bir delîli vardır ki, onu en iyi Allah bilir.
Bu mülâhaza, ençok Hanefî mezhebi için geçerlidir. Çünkü Ebû Hanîfe fıkhını ve delillerini bizzat kendisi tedvin etmemiştir.
îmam Mâlik ve Ahmed'in de durumu hemen hemen budur. îmam eş-Şâfiî de el-Umm adlı eserinde fıkhının ve delillerinin ancak az bir kısmını zikretmiştir.
Meselâ Hanefî el-Merğînânî Cv, 593) 'nin el-Hidâ-ye'sinde; Şafiî eş-Şîrâzî (393 - 476)'nin el-Muhezzeb1-inde; Mâliki İbn Ebı Zeyd el-Kayravânî (v. 386) 'nin er-Risâle'sinde ve Hanbelî İbn Kudâme (v. 620) 'nin el-Muğnî'sinde ve diğer kitaplardaki pekçok hadis, aslında o mezhebin imamının delîli değildir.
Mezhebin kitaplarından birinin hadîslerini tah-rîc etmiş olan bazıları, mezheplerden birisine noksan isnâd etme hatâsına düşmüşlerdir.
Çünkü onlar, bu kitabın hadislerinin çoğu hakkında muhaddislerin, «Mevzu bir hadistir, zayıf bir hadîstir, merfû olarak böyle bir hadîs bilinmemektedir...» dediklerini görmüş ve bu hadislerin bizzat mezheb imamının delîli olduğunu zannetmişlerdir.
Mevzu hadislerle istidlal eder, mevkuf ve maktu hadisleri ref ederse, onun Allah'ın şeri'atında imam ve müctehid olduğunu nasıl kabul edebiliriz ki!?
İkinci nokta Bazan fakîh, bir delîli, zikreder ve delîl hakîkaten imamının da delilidir. Sonra bir mu-haddis, mezheb imamlarından sonra yaşamış muhaddislerin kitaplarından;
Sünen-i Erbaa, Müsnedler ve Mu'cemler v.s. kitaplardan o hadîsi bulur ve bu müctehid imam bu hadîsi, kendine has bir isnadla, delîl olarak kullanılmağa elverişli sahih bir senedle rivayet etmiş olduğu halde, o kimse bu kitaplardaki îsnad-lara bakarak o hadîsin zayıf veya mevzu olduğuna hükmeder ve tabii o zaman, bu hadis de delil olarak kullanılmağa elverişli olmayacaktır.
Her kim hadîsi, Ashâb-ı Tahrîc'in îtimâd ettikleri, elde mütedâvil hadîs kitaplarındaki, muhaddislere aid tarîklerden incelerse; hadîsin delîî olmağa elverişli olmadığını görür ve imamı kötülemeğe, ayıplamağa girişir ve içinde gizlediklerini ağzından kaçırır.
Her kim de o hadîsi hakkıyla araştırır, bizzat mezheb imamlarının kitaplarında arar ve —eğer bize kadar gelmişse — bulursa, onun sahih ve delîl olarak "kullanılmağa elverişli olduğunu görür ve haklının hakkını teslim eder, imamların gerçekten imam olduğunu kabul ederek onlara boyun eğer, onları kötüleyenlere de aksini yapar.
kaynak : şeyh muhammed avvame
not : bu zat merhum allame zahidu'l kevseri k.s ın talebesi olan eş şeyh abdulfettah ebu gudde rahimehullahın talebesidir.