Kadere Iman

Kader, ölçme-biçme, biçime koyma ve şekillendirme demektir. Arapçada fiil şekliyle ‘Ka de ra’ dediğimiz zaman, ‘takdir etme, belli hisselere ayırma ve herkese bir pay çıkarma’ ma’nâlarını anlarız. ‘Tef’il babında ise, ‘Kad de ra,’ ‘hükmetti, kazada bulundu, hükmünü geçerli kıldı’ ma’nâsınadır. O halde kader, “Mâ yükaddirullahü mine’l-kadâ ve yahkümü bih”, yani “Allah’ın kazâdan takdir ettiği ve hükmettiği şey” demektir.
Mevzûyu derinlemesine ele almadan önce, kaderle alâkalı bazı ayetleri mealen vermede fayda mülâhaza ediyoruz:
“Gayb’ın anahtarları, O’nun yanındadır, onları ancak O bilir. (O) karada ve denizde olan herşeyi bilir. Düşen bir yaprak -ki, mutlaka O’nu bilir,- yerin karanlıkları içinde gömülen dane, yaş ve kuru hiçbir şey yoktur ki, apaçık bir Kitab’da olmasın.” (En’am, 6/59)
“Gökte ve yerde gizli hiçbir şey yoktur ki, apaçık bir Kitab’da bulunmasın.” (Neml, 27/75)
“Şüphesiz Biz, ölüleri diriltiriz ve önden gönderdikleri ve arkada bıraktıklarını yazarız. Zaten Biz, herşeyi apaçık bir kütüğe kaydetmişizdir.” (Yasin, 36/12).
“(Eş şani yüce Nebî!) Doğrusu sana vahyedilen bu Kitab, Levh-ı Mahfuz’da bulunan şanlı bir Kur’an’dır.”(Büruc/85:21-22)
“Doğru sözlü iseniz bildirin, bu azab sözü ne zamandır?” derler. De ki: “Onu bilmek ancak Allah’a mahsustur. Ben ancak apaçık bir uyarıcıyım.” (Mülk/67:25-26)
Kazâ ile Kader, bir ma’nâda aynı, diğer ma’nâda ise kader, Allah’ın takdiri, kazâ ise, bu takdiri infaz ve yapılacak şeyin edâ edilmesi ve hükmün yerine getirilmesi demektir.
Kader, sonsuz ilme sahip, geçmiş, hal ve geleceği bir nokta gibi görüp bilen -esasen kendisi için geçmiş, hal ve gelecek diye zaman dilimleri bahis mevzuu olmayan- Cenâb-ı Hakk’ın, mikro âlemden makro âleme, zerrelerden sistemlere ve gelecekteki bütün hayatıyla ‘normo âlem’ insana kadar en küçükten en büyüğe bütün kâinatı, ilmî plânda, ilmî vücudlarıyla plânlayıp programlaması, plân ve projeleriyle kesip biçmesi, tayin, tesbit, tasnif ve takdir etmesi ve bütün bunları tasarı ve ilmî plândan alıp, irâde, meşîet, kudret plânına geçirmesi ve haricî vücut meşherlerinde, halk âleminde göstermesi için, hemen her şeyi, daha olmadan evvel ‘mübîn’ bir Kitap’ta tesbit ve takdir etmesidir.
Evet ‘Kitab-ı mübîn’, henüz zuhur silsilesinde yerini almaya başlayan eşyayı, Levh-i Mahv ve İsbat’ta ve Levh-i Mahfuz’un istinsahları halinde Allah’ın mükerrem meleklerinin yazması demektir.
Ve yine Kader, insanın kesbiyle Allah (cc)’ın yaratmasının mukareneti ve beraberliğidir. Yani insan, bir işe mübaşeret edip, irâdesiyle o işin içinde bulunduğunda Allah (cc) dilerse o işi yaratır. İşte kader, bu iki ana hususu ezelî ve sonsuz ilmiyle olmadan evvel bilen Allah (cc)’ın, yine olmadan evvel tesbit buyurmasıdır.
Kader, insanın kesb ve irâdesi hesaba katılmadan düşünülemez.
Kâinatta kader, plân, program, ölçü ve denge hâkimdir. “Allah, her dişinin neyi yüklendiğini ve rahimlerin neyi eksiltip artırdığını bilir. O’nun yanında herşey bir mikdar iledir.” (Ra’d, 13/8) “Arzı da yaydık; oraya sağlam dağlar attık ve orada ölçülü mütenasip şeyler bitirdik.” (Hicr, 15/19) “Göğü yükseltti ve mîzânı koydu.” (Rahman, 55/7).
Kâinatta öyle şamil ve geniş dairede bir kader hâkimdir ki, onun dışında hiç bir şey tasavvur edilemez. Kâinatı yaratan Allah (cc), çekirdeğin çatlamasından bahara, insanın doğuşundan yıldızların ve galaksilerin doğuşlarına kadar her şeyde muhît ilmiyle öyle bir plân ve program tesbit buyurmuş ve bir kader tayin etmiştir ki, dünden bugüne dünyânın dört bir yanındaki ilim adamları ve araştırmacılar, binler eserleriyle bu nizam, bu âhenk ve bu takdire tercüman olmaya çalışmaktadırlar. Bir kısım Marksistlerin bile, ‘determinizm’ gibi değişik ad ve ünvanlar altında kabul ettikleri umûmi disiplinler, dost-düşman, inanmış-inanmamış herkesin kâinatta bir plân ve kaderin bulundu- nu kabul etmesi bakımından çok önemlidir. Marksistlerin anladığı ma’nâda bir determinizm, bizim için hiçbir zaman sözkonusu değildir. Biz sadece, farklı bir ma’nâda dahi olsa, mes’eleye kader açısından temas etmek istedik. Gerçi, İbn Haldun gibi bir kısım İslâm müellifleri de bir nevi determinizme taraftar görünür ve son dönem batı düşüncesinde, meselâ Historisizm’de olduğu gibi, bu determinizmi toplum hayatına da teşmil ederler ama biz, Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat düşüncesi içinde bunu belli şartlara bağlar ve ‘belki’lerle ifade ederiz. İşte biz de bu ölçüler içinde, insan irâdesinin de dahil olduğu her şeyde küllî bir kaderin hâkim olduğuna inanırız. Evet, nasıl ki bir saat veya bir bina yaparken önce bir plân ve proje çizer, fizibilite çalışmalarında bulunur ve hassas ölçüler ve çizgilerle ilerde ortaya çıkacak şeklin takdiratını yaparız; öyle de, şu baş döndürücü sistemlerin ve şu atomlar âlemiyle insanların kendi aralarında ve kendi içlerinde biribirleriyle olan münasebetlerinin belli bir bir plân ve program haricinde olması düşünülebilir mi? Bir saat gibi bozulmadan, en ufak bir çarpma ve çarpışma olmadan idâre edilip giden şu madde âlemindeki nizam ve dengenin binde biri kadar bir sistem veya sistemler dev bilgisayarlarla bile yürütülemezken, başdöndürücü büyüklüğü ve ihtişamıyla şu koca kâinatları plansız, programsız, düşünmeye imkân var mıdır?
Çekirdek ve tohumlar, kader yüklü sandukçalardır. İlerde geçireceği her bir safhasıyla ağacın bütün hayatı, çekirdekte kaydedilmiştir. Yapı îtibâriyle birbirinin aynı görünen ve aynı basit maddelerden meydana gelen pek çok çekirdek, toprağa düştüğünde, çeşit çeşit çiçekler, binbir türde bitkiler ve ağaçlar meydana gelmektedir. Her bir çekirdek, kaderin kendine biçtiği, ya da kendine kader yapılan ölçü içinde ilmî, mânevî bir suret ve şekil alıp, kendine has biçim ve elbiseyle toprak üstünde tüllenir ve seyreden gözlere arz-ı endam eder. Binlerce terzi, yıllarca çalışsa, değil bunca çiçek ve bitkiye, tek bir ağaca bile böyle bir elbise dikemiyecektir. Oysa yüzbinlerce ağaç, belki yüzbinlerce yıldır, hiç bir ölçü, kesim ve dikiş hatası yapılmadan, adeta ısmarlama dikilmiş elbiseleri birbiri ardınca giyip çıkarmaktadır. Acaba bunu yapan gerçekten kendileri midir, yoksa onlara o kalıbı, o şekli, o kaderi veren bir yüce takdir edici midir..?
Belli bir kader ve programa tâbi olduğundan dolayı bir sperm asla yalan söylemez; kromozomların dili, RNA ve DNA’nın şaşmaz vazifesi ve hücrelerin beyanıyla, ağız, dil, dudak, göz, kaş, kulak, sîma, duygu ve kabiliyetler gibi pek çok safhalardan geçip “İnsan olacağım” der ve olur.
Astrofizikçilere göre, kâinatın her noktasında hangi buudların var olduğu ve bu noktalarda hangi manyetik etkinin ne tarzda bulunduğu az da olsa bellidir. Çünkü, geometrik yerler ve kuvvetlerin şiddeti önceden vardır. Kompüterlerin keşfiyle de anlaşılmıştır ki, atomlardan galaksilere kadar kâinatta yaratılan her varlık yaratılışıyla birlikte programlanmaktadır; evet, herşey önce Levh-i Mahfuz’da tayin ve tesbit edilmiştir...
KAZÂ VE KADERİN MERTEBELERİ

A) İlm-i İlâhî açısından kaza ve kader:
İlm-i İlâhî açısından kazâ ve kader, kıyamete kadar zuhûr edecek bütün eşyâ ve hâdiselerin plân ve programlarının Allah tarafından tesbiti ve bunlara ilmî bir vücut giydirilmesidir. Kâinat yaratılmadan önce, hadisin beyanıyla, “Allah vardı ve başka hiç bir şey mevcut değildi.” Bu kevn ü fesad daha yaratılmadan, Allah muhît ve sonsuz ilmiyle her şeyi tesbit etti. Bu, her şeyin Allah’ın ilminde tesbit ve takdiriydi (Hicr, 15/21).
Allah (cc), akla gelen her şeyin verâsının verâsının verâsındadır ve O, hiç bir şekilde kullarına benzemez. Fakat, İlm-i İlâhî açısından kaza ve kaderi açıklamak için -hata olmasın- belki şöyle bir misal verebiliriz:
İnsan yapacağı bir şeyi önce zihninde kurar, tahayyül ve tasavvur eder; sonra plân, tasarı ve proje safhası gelir ve böylece ona safha safha mahiyet ve keyfiyet kazandırır. İşte bu, o insanın yapıp, madde âleminde ortaya koyacağı şeyin bir bakıma ilmî vücududur.
B) Kitabet açısından kazâ ve kader:

İlim plânında tesbiti yapılan plân ve projeler mübîn bir Kitap’ta yazılır: “O şerefli Kur’ân da Levh-i Mahfuz’dadır.” (Büruc, 85/22). Kur’ân’da buna, aralarında ufak bir fark olmakla birlikte, İmam-ı Mübîn (Yasin, 36/12) ve Kitab-ı Mübin (En’âm, 6/59) gibi adlar verilir ve başımıza gelecek herşeyin önceden bu Kitap’ta kaydedilmiş olduğu (Tevbe, 9/51) ve Kitap’ta yazılmadık hiç bir şeyin bırakılmadığı anlatılır (En’âm, 6/38). Bu esas kitaptır ve kendinde yazılı olan şeylerde hiç bir değişme olmaz. İlm-i İlâhî’nin mahlûkata müteallik bir ünvanı olan Levh-i Mahfuz, tabir caizse, asıl kütük ve orijinal ana kitap gibidir (Ra’d, 13/39). Bu kitap esas alınarak, sanki istinsahlar yapılmakta ve başka levhalara, defter ve kitaplara yansıtmalar olmakta, misaller çıkarılmaktadır.
Allah’ın (cc) bir de Levh-i Mahv ve İsbat isimli kitabı vardır ki, (Ra’d, 13/39) yazıp silmeler ve değiştirmeler bu kitapta cereyan eder.
Kitabet, İstinsah ve Çeşitleri:
Allah’ın (cc) çeşitli devrelerde değişik kitabeti vardır. Ana Kitap’tan alınan nüshaların levhaları, sayfaları, fihristleri kopyeler halinde küçük defterlerde istinsahı edilir. Teşbihte hata olmasın, meselâ nüfus dairesi’nde ana kütük bulunur; bu kütükten her bir insan için cebine koysun veya boynuna assın diye örnek bir nüsha çıkartılır. Bunun gibi, her insanın hayatı boyunca yapıp edeceği herşey Ana Kitap’ tan istinsah edilerek boynuna asılır.
İstinsah, her bir insanın hayatında yapıp edeceği şeylerin melekler tarafından Ana Kitap’tan alınıp benzerinin yazılması demektir. Bu mevzuda Kur’ân’da, “Şüphesiz Biz, yapageldiklerinizi kayd ediyorduk” (Casiye, 45/29) buyurulmaktadır.
İnsanların boyunlarına takılan kitapla, Kirâmen Kâtibin meleklerinin yazdıkları kitap arasında fark yoktur. Levh-i Mahfuz’daki Ana Kitab’ın bir nüshası olan insanın boynundaki bu kitabın (İsra, 17/13) veya nüshanın haricî bir vücudu ve hüviyeti olmayıp, sadece görülmeyen ilmî bir vücudu vardır. Dünyâ hayatında insan irâdesi devreye girer ve onun dışta ağırlığı ve hüviyeti olan davranışlarını bir kitap halinde yazarlar. Bu şekilde, insanın ileriye gönderdiği de, geride bıraktığı da hiç bırakılmadan bir bir yazılır. (Yasin, 36/12) İşte bu iki kitap birbiriyle karşılaştırıldığında, aralarında hiç bir tenakuz olmayıp, tam bir denklik ve benzerlik bulunduğu görülür. Melekler, “Bizim yazdıklarımız bunlar ya Rabbi” diyecek olsalar, Cenâb-ı Allah da “Ben de şunları yazmıştım” diye karşılık verecek; Ramazan’da hafızların okudukları Kur’ân ile takip edenlerin aynı şeyleri görmesi gibi, Allah’ın (cc) Levh-i Mahfuz’dan yazdığı ilmî vücudu olan kitapla, meleklerin insanın davranışlarını kaydettikleri ‘fiilî’ kitap arasındaki mutabakat müşahede olunacaktır. Bu da, insanın sergüzeşt-i hayatına aid her şeyin önceden Levh-i Mahfuz’da tesbit edilmiş olduğunu göstermektedir. Fakat, kader mevzuunun şu önemli noktası çok iyi kavranmalıdır: İnsan, Levh-i Mahfuz’da önceden tesbit edilip yazıldığı için öyle davranmaz; bilakis, dünyâ hayatında irâdesini kullanarak neler yapacağı önceden bilinir ve yazılır. Bunu, net ifâdelerle bir kaç cümle halinde ifade edecek olursak:
Allah (cc), sonsuz ilmiyle insanın ne yapacağını önceden bilip Levh-i Mahfuz’da yazmış ve bir nüshasını da onun boynuna asmıştır.
İnsan, bu nüshada yazılanları irâdesiyle işler.
Allah (cc), insanın işlediklerini yaratır.
Melekler de, insanın işlediklerini birbir kaydederler.
Melekler kaydeder, çünkü insanın lafzî, fiilî, iradî davranışlarıyla yazdırdığı kitabı veya çevirdiği hayat filmi öbür âlemde önüne açılıp, kendisine “Oku kitabını!” (İsra, 14/14) denilecek ve insan kendi çevirdiği hayat filmini kendi seyredip, itiraza imkân ve mahal bulamayacaktır.
Vicdanda Kitabet: Ruhlar Alemi’nde veya Misâl Alemi’nde ya da Zerreler Alemi’ndeyken bizden söz almak suretiyle Rabbimiz tarafından yazılan bu kitabın görülmez yazılarını vicdanımızda âdeta rûhun gözleriyle görür ve hissederiz. Daha sperm ve zerreler âlemine intikal etmeden evvel bütün zerrelerimize kumanda eden ruhun kendi âleminde kendi kulağı ile duyup, kendi diliyle cevabını verdiği vicdanlara kaydedilen bu kitabet, (Araf, 7/172) “Elestü birabbiküm?” - “Kalû Belâ” âleminde icra edilen kitabettir.
Cenin için Kitabet: İnsan ana rahmine düştüğü an melekler tarafından ayrı bir kitabet ve istinsah yapılır. Melekler, büyük kitap Levh-i Mafhuz’dan onun hissesine düşeni, “saîd mi, şakî mi olacağını vb.!” yazarlar (Buhari, Müslim).
C) Meşiet Açısından Kaza ve Kader:
Meşiet, Allah’ın (cc) isteme ve dilemesinin eşyaya taalluk etmesi ve taalluk ettiği zaman da eşyanın olur hale gelmesi demektir. Yukarıda ele aldığımız ilk iki mes’elede Allah’ın (cc) her şeyi ilmî plânda tesbiti ve çeşitli şekillerde yazması meşietle olduğu gibi, bundan sonraki ‘halk-yaratma’ işi de, dilemesi, yani meşietinin taallûkuyla olur.
Kur’ân’da ve kâinat’ta ‘meişet’i çok açık şekilde görür ve hissederiz. Kur’ân’da en çok geçen kelimelerden biri ‘şâe’ (56 defa) ve muzari şekliyle ‘Yeşâü’dür (116 defa). (Bk. Mu’cemü’l-Müfehres). Bu kelimelerle ifâde edilen ‘doğrudan dileme’ olduğu gibi, yaratılışa aid bütün safhaların da, O’nun meşieti neticesinde tezahür ettiği gayet vâzıh bir biçimde beyan edilir. İlerde yapmak istediğimiz bir iş için kullanmamız gereken (Kehf,18/18) ‘İnşâallah’ ibaresi de, “Allah dilerse” demektir.
Yukarıda ifâde ettiğimiz gibi, Kur’ân’da ‘meşiet’le ilgili olarak geçen âyetlerin sayısı pek çoktur; meselâ:
“Dilediğini yapandır” (Bürûc, 85/16). “Yerlerin, göklerin mülkü ve aralarında bulunan her şey Allah’a aittir; O, dilediğini yaratır (Maide, 5/17). “De ki: Ey mülkün sahibi Allahım, Sen dilediğine mülkü verirsin, dilediğinden mülkü alırsın, dilediğini aziz edersin, dilediğini zelil edersin” (A. İmran, 3/26). “Dilediğine azab eder, dilediğine merhamet eder” (Ankebut, 29/21). “O dilediğini saptırır, dilediğini hidayete erdirir” (Nahl, 16/93),“Allah dilemedikçe, siz dileyemezsiniz” (İnsan, 76/30, Tekvir, 81/29).
Görüldüğü gibi meşiet, insan hayatını çepeçevre kuşatmakta ve hayatın bütün cephe ve safhalarında kendini hissettirmektedir. Ayrıca, bütün peygamberlerin beyanlarında ve Kur’ân’ın ifâdelerinde müşahede edilen de hep aynı hakikattır. Kâinat kitabında okuduğumuz ifadeler ve her bir insanın âfâk ve enfüste, yani kâinatta ve kendi nefsinde bulduğu ma’nâlar da bundan farklı değildir. Aşağıda ele alacağımız üzere, nasıl güneşin doğup batmasına müdahele edemiyorsak, aynı şekilde kalb atışlarımıza, göz kapaklarımızın hareketlerine de müdahele edememekteyiz. Birinci bölümde ele aldığımız imkân, hudûs, intizam, hikmet, gaye ve san’at delilleri, hep omuz omuza verip, bize aynı Meşiet ve İrâde’yi göstermektedir.
Allah’ın (cc) meşiet ve irâdesi, varda da vardır, yokta da; yani, Allah (cc)’ın yok olmasını dilediği yok, var olmasını dilediği de var olur. (Yasin/ 36:82). İmkân delilinde anlatıldığı gibi, âlemin ve eşyanın varlığı ile yokluğu müsavi olup, olanların olmasını, olmayanların da olmamasını tercih eden yine Allah’ın (cc) Meşieti, İradesi ve Kudretidir.

D) Halk-yaratılış açısından kaza ve kader:İlerde yapacağımız şeyleri önceden bilir ve kafamızda tasarlarız. İkinci safhada, bu tasarılardan plân ve projeler yaparız; yani, kafadaki bu tasarıları kağıda döker, bir mühendis gibi yazar-çizer ve eğer arzu edersek, bu asıl nüshayı çoğaltabildiğimiz kadar çoğaltırız. Üçüncü safhada bu plân ve projeleri eşya halinde şekillendirmek, meselâ, bir bina veya bir başka şey yapmak isteriz. Bunu yapmadığımız takdirde ilim plânındaki tasavvurlarımıza dış elbise giydirememiş oluruz. Dördüncü safhada ise, bildiklerimizi pratiğe döker, taşıyla-tuğlasıyla, demiriyle, çimentosuyla, duvarları ve çatısıyla bir bina kuruveririz. Allah (cc)’ın yaratması bunların hiç birine benzemez ve akla gelen her şeyin verâsındadır ama, yine de O’nun (cc) ilminde her şeyin bir tasarısı ve plânı vardır ve O, bunları Levh-i Mahfuz’da tesbit buyurmuştur. Sonra, zamanın akışında yeri geldikçe bunları Kudret ve Meşieti’nin taâllukuyla İlim’den, Kudrete, ademden saha-yı vücuda çıkarır; yok iken var eder ve Ana Kitap’taki durumlarına göre, ilmî takdirden fiilen yaratma safhasına geçirir.
Bu itibarla, geçmişe uzanan zaman dilimlerinde yaratılmış bütün eşya ve hâdiseler için, “Demek ki, Levh-i Mahfuz’da böyle takdir edilmiş ve bu takdire göre de yaratılmış” deriz. Buna karşılık, göz, hayâl, düşünce ve ruhumuzun uzanamadığı, malûmatımızın ulaşıp aşamadığı zamanın gelecek dilimleri için de yine, “Levh-i Mahfuz’da nasıl takdir edilip yazılmışsa, öyle yaratılacak” veya “nasıl yaratılacaksa, Levh-i Mahfuz’da o şekilde takdir edilip yazılmıştır” deriz.
Bu noktada her müslümanın, hattâ her insanın diyeceği şudur: “Şimdiye kadar ne söylemiş, ne yapmış ve nasıl davranmışsam, hepsi de Allah’ın ilminde ve Ana Kitap’ta aynıyla mevcuttu. Gelecekte söyleyeceğim ve yapacağım her şey -ben bilmesem de- yine Ana Kitap’ta kayıtlıdır. İrâdemle ne yapacaksam, Allah (cc) sonsuz ilmiyle, geçmişimde ve geleceğimde hepsini bildiğinden “İrâdesiyle şunu şunu şöyle yapacak” diye yazmış bulunmaktadır. Ben bu yazının dışına çıkamam; fakat, onun orada o şekilde yazılmış olması beni zorlamaz; çünkü ben yaptığımı irâdemle yapıyorum ve Allah (cc) da zaten irâdemle yapacağımı ilm-î ezelîsiyle bilip yazmıştır”.
Buna göre ortaya iki tür kader, yaratma ve emretme çıkmaktadır:
1. İnsan iradesinin hiç bir tesir ve fonksiyonunun olmadığı, kâinattaki umumî kader ve yaratma (Emr-i kevnî ve cebrî hilkat) ki bu, Allah’a (cc) aittir. Allah mülkün sahibidir, mülkünde dilediği gibi tasarruf eder; Fâili Muhtar’dır, neyi isterse onu işler (A. İmran, 3/40) ve kimse O’na hesap soramaz (Hud, 11/107).
Fakat Allah, mutlak ma’nâda Âdil ve Hâkimdir. Kullar kendilerine zulmeder de, Allah onlara hiç bir şekilde zulmetmez (Nisa/4:40; Yunus, 10/44; Kehf, 18/49).
Allah (cc)’ın bu şekilde, irâdemiz ve müdahelemiz dışında kâinattaki emir ve yaratmasında pek çok hikmetler, bu cebrî yaratılışta pek çok gâye, ma’nâ ve faydalar vardır. Dünyânın dönmesi elimizde değildir ama, bütünüyle lehimizedir. Güneşe, “ışık gönderme” desek bile o, yine de gönderecektir; fakat biz, onun ısı ve ışığı karşısında kendisine ne yakıt gönderiyor, ne ödemede bulunuyor, ne de vergi veriyoruz. Yani güneş, hiç karşılıksız ve tamamen lehimize çalışmaktadır. İçtiklerimizin posasını, başka bir elin mahkûmu olarak böbreklerden süzüp dışarı atıyoruz; aleyhimize mi bu? Bize hiç karşılıksız verilen 24 altın kıymetindeki 24 saatimizden sadece bir kaçını o altınları verene veriyor, ama karşılığında dünyada melekleri imrendirecek faziletlerle mücehhez bir karakter ve Ahiret’te ebedî Cennet köşkleri alıyoruz. Ne kadar büyük lütuf! Gül sîmalar arasında reftare gezdiriliyor, 20’nci asrın tufanları arasında hilâl çehrelilerle saadet semasının yıldızlarının peşisıra koşturuluyoruz. Ne de güzel bir kader!
2. İnsan irâdesinin nazara alınıp hesaba katıldığı emirler ve yaratma (Emr-i Şer’î ve Dinî): Namaz, oruç, Allah yolunda mücahede ve fuhşa girmeme gibi.
Meşiet ve halk, her iki kader ve emre de taalluk eder; yani Allah, irâdemiz dışında kâinatta cereyan eden hâdiseleri yaratmayı da, insanların irâdeleri nazara alınarak emrettiği hâdiseleri, bizzat insanların işlemeleri neticesinde yaratmayı da meşietiyle ister ve yaratır. Şu kadar ki, bu ikinci şıkta yarattığı bazı fiillerden hoşnut olurken, bazılarından hoşnut olmaz. Meselâ, namazı emreder, yaratmayı diler ve kul irâdesiyle devreye girince hoşnut olarak yaratır. Fakat, küfür ve günahı sevmez; ama insan irâdesiyle o yöne yönelince de, meşieti onlara taallûk eder ve yaratır, fakat hoşnut değildir. Bunun gibi, sözgelimi Allah (cc) fesat ve zulmü sevmez (Bakara, 2/205; A. İmran, 3/22-57); fakat insan, irâdesiyle bunlara yönelip yapmaya koyulunca da, hoşnut olmamakla beraber bunları da yaratabilir. Dolayısıyle, hayrın yanında -zâhiren veya hakikaten- şer görülen şeyleri de yaratan O’dur.
Evet, bizzat gördüğümüz ve âyetlerden de anladığımız gibi, Allah (cc) herşeyin yaratıcısıdır. Ama O, kendimizi dört-bir yandan tam bir cebrîlik ve zorlamayla sarılmış da hissetmiyelim, sebeplerin ve irâdemiz dışında cereyan eden kanun ve hâdiselerin tazyik ve hücumu karşısında boğulmayalım ve irademizi hissedelim diye bize bir menfez, bir açık pencre de bırakmış ve bizi elimiz-kolumuz bağlı, ümitsiz ve mazlum olarak şu âleme fırlatıp atmamıştır. Ve, düğmesine basınca dört bir yanımızı aydınlatacak bir ümit feneri veya bizi karanlıklardan aydınlığa, seradan süreyyaya çıkaracak asansörün düğmesi ya da koca fabrikaları çalıştıran, çarkları çevirecek ve avizeleri yakacak bir hareket düğmesi olarak bize bahşettiği bu menfez veya açık pencerenin adı, cüz’î irâdedir.
İLM-İ İLÂHÎ VE KADER’LE MÜNASEBETİ:
Allah (cc), o sonsuz ilmiyle geçmişi, hâzır zamanı ve geleceği bir nokta gibi bilir.
İrâde ve kader münasebetlerini daha iyi kavrayabilmek maksadıyla, her şeye nigehbân bulunan Allah (cc)’ın sonsuz ilmini biraz olsun anlayabilme yolunda bazı âyetlerin meallerine bir göz atıp, bir kaç misâl verelim:
“Allah, yaptıkları her şeyi bilendir” (Nur, 24/41). “Olur ki siz bir şeyden hoşlanmazsınız, halbuki hakkınızda o bir hayırdır. Ve olur ki birşeyi seversiniz, halbuki hakkınızda o bir şerdir. Allah bilir, siz bilmezsiniz” (Bakara, 2/216). “Yerde ve göklerde olan her şeyi bilir” (A. İmran, 3/29). “Yeryüzünde hiçbir canlı yoktur ki, rızkı Allah’a ait olmasın. (Allah) Onun durduğu ve emanet bırakıldığı yeri bilir. Bunların hepsi apaçık bir kitaptadır” (Hûd, 11/6). “Allah, onların geçmişlerini de, geleceklerini de bilir; onlar ise O’nu ilmen ihata edemez” (Ta-Ha, 20/110). “Allah, insana bilmediklerini öğretti” (Alak, 96/5). “Gaybın anahtarları O’nun katındadır; onları ancak O bilir. O, karada ve denizde olan herşeyi bilir” (En’am, 6/59). “Rabbimin sözlerini yazmak için denizler mürekkep olsa, bir o kadarını da katsak, Rabbimin sözleri tükenmeden denizler tükenirdi” (Kehf, 18/110).
Bunlar, Kâinat kitabının da dile getirdiği aynı hakikatlardan başkası değildir. Kâinat’ta en büyük âlemlerden en küçük âlem olan atomlara kadar herşeyde hassas bir matematik denge ve ölçünün hâkim oluşu sonsuz bir ilmi gösterdiği gibi, ilmin hemen her dalında yazılan binlerce kitap da aynı hakikata parmak basmaktadır. Daha düne kadar Tıb sahasında vücudun bütün anatomisi için bir kitap yazılabilirken, bugün göz, karaciğer, kalb, kısaca bütün uzuvlar ve hattâ hücreler için ayrı ayrı kitaplar te’lif ve üniversitelerde ayrı ayrı dallar, bölümler, kürsüler teşkil edilmektedir. Daha binlerce yıl denizler mürekkep, ağaçlar kalem olsa ve gerek Kur’ân, gerekse kâinat kitabı için kütüphaneler dolusu eserler verilse, kalem de bitecek mürekkep de ama, anlatılanlar, bir kuşun gagasına okyanustan bulaşan su damlası kadar ya olacak, ya da olmayacaktır.
Aynaya bakarken, sîmanızın hayatınız boyunca tanıdığınız sîmalardan hiç birine benzemediğini bilmem düşündünüz mü? Ya parmak izlerinizi ve hattâ göz yapılarınızı?.. Kimbilir, ilerde tesbit edilecek daha nelerinizin başka bir insanınkine benzemediğini görüp görüp hayretlere düşeceksiniz.. Evet, dikkatle tetkik ettiğinizde, ağaçlarda ve yapraklarda bile ciddî bir farklılık müşahede edersiniz. Kar taneciklerini özel âletlerle büyütmek suretiyle tetkik eden ilim adamları, hiç bir kar kristalciğinin bir diğerine su molekülü sayısı ve model olarak benzemediğini ortaya koymuş bulunmaktadırlar.
Ne demektir bütün bunlar? Herhangi bir sîma veya parmak izini önceki, o anda hayatta olan ve gelecekteki bütün insan sîmalarından farklı olarak meydana getirebilmek için milyarlarca insanı sîmaları ve parmak yapılarıyla bilen, karıştırmayan, unutmayan muhît bir ilim sahibinin varlığı gerektir. Nasıl biz, arkadaşlarımızın sîmalarını Levh-i Mahfuz’un pek küçük bir misali olan hafızalarımızda yazıyor ve arkadaşlarımızı gördüğümüzde sîmalarıyla tanıyıp ayırt ediyoruz, -teşbihte hata olmasın- Allah (cc)’da gelecek milyarlarca insanın sîmasını ve parmak yapılarını sonsuz ilmiyle bilip, çok öncelerden Kader Kitabı’na yazmış bulunmaktadır. Hafızamızda yerleşmiş bulunan tarihçe-i hayatımız, yazılmışın yaşanmışından ibaret olduğu gibi, zaman geçtikçe ortaya çıkan sîmalar ve parmaklar da, aynı şekilde yazılmışın yaratılmasından ibârettir.
Allah (cc), sonsuz ve her şeyi kuşatan ilmiyle bütün geçmiş ve geleceği bir nokta gibi bilir ve görür. Her şeyi, manzar-ı âlâ’dan, -tabir caizse- bir zirve noktadan adeta bir nokta içinde bilip tesbit buyurur. Diyelim ki, dağda bir ağaç altında kitap okuyorsunuz ve o anda zamanın ve mekânın kayıtları içindesiniz, fakat ruh bahsinde temas edildiği gibi, birden madde buudlarından sıyrılıp yükselmeye başladınız ve dağın en yüksek noktasına ulaştınız. İşte, bu tepe noktada mahrûtî (konik) bir bakış açısı kazanıp, dağın önünü de arkasını da görürsünüz. Bunun gibi, Rabbimiz de -hertürlü maddî ölçü ve izahın ötesinde- geçmişi ve geleceği bütün sebeb ve neticeleriyle, yaptığımız, yapacağımız her davranışımızı -irâdemiz de dahil olmak üzere- muhit ve sonsuz ilmiyle çok önceden görüp bildiğinden tesbit ve takdir buyuruyor, biz de, zamanı gelince irâdemizle onu yapıyoruz.
Hep biliriz, her yıl, 365 günlük namaz vakitlerinin dakikası dakikasına önceden bilinip kaydedildiği takvimler basılır. Takvimlerdeki vakit cetveline göre zamanı gelince ezan okunur, biz de irâdemizle Hakk’ın divanında el bağlayıp, namazımızı kılarız. Bu da, gelecekte yapacağımız ibadetlerin bir bakıma vakit be vakit önceden bilinip, tesbit ve takdir edilmiş olmasının neticesi değil midir?
KADER-İRADE MÜNASEBETİNDE ORTA YOL
Kader mevzuunda zihinleri en fazla meşgul eden husus, kaderle insan irâdesinin tevfiki mes‘elesidir. Bir yanda, kaderi tenkide varan, zorlayıcı, bağlayıcı ve insanı bir kurban ve mahkûm durumuna düşürücü kader anlayışı, öte yanda, kaderi de, yaratmayı da tamamen insana veren kıt anlayış.. bu her iki anlayış da, bulundukları uç noktalarda kaderin ve irâdenin hakkını vermekten çok uzaktırlar. (Cebriye ve Mu’tezile). Halbuki kader adına gerçek, bu ikisinin tam ortasındadır. Yani, yukarıda izahına çalıştığımız gibi, hem bütün kâinatta ve insan hayatında kaderin hâkimiyeti bahis mevzûudur; hem de insan meyil, niyet, düşünme, muhakeme, mukayese, tercih ve karar verme adına cüz’î bir irâdeye sahiptir. Öyleyse, mes’ele terazinin iki kefesi gibi ele alınmalı ve denge sağlanmalıdır.
Kur’ân, peş peşe iki âyette, iki makamı birden cem etmek suretiyle mes’eleyi halletmektedir. Tekvir suresi 27 ve 28. nci âyetlerde “O (Kur’ân) alemlere ancak bir öğüttür.. sizden istikamet üzere olmayı dileyen için” buyrulurken, hemen arkadan gelen 29.ncu âyette ise, “Alemlerin Rabbi Allah dilemedikçe siz dileyemezsiniz” denilerek, her şeyi dileyenin de yine Allah (cc) olduğu, fakat bu meşietin, insana da bir meyil ve isteme hakkı verilmesine aykırı bulunmadığı ifâde edilmektedir. Bir başka âyette, “Allah, sizi ve bütün yaptıklarınızı yaratandır” (Saffat, 37/96) buyrularak, yaratma ve var etmenin tamamen Allah (cc)’a aid olduğu beyan edilmekte, daha başka âyetlerde ise, “İnsana çalıştığından başkası yoktur..! Allah yolunda mücahede edin.! Cennet’e koşun.! Allah’tan vesile isteyin.! okuyun, yazın, düşünün!” şeklindeki beyan ve teşviklerle, insanın kader karşısında eli-kolu bağlı bir mahkum olmadığı ve âdi bir şart olarak irâdenin kullanılması gerektiği belirtilmektedir. Bazı âyetlerde bu, daha da vazıhtır: “Bana verdiğiniz sözü tutun ki, ben de size verdiğim sözü tutayım” (Bakara, 2/40). “Siz Allah’ın (Dini’ne) yardım ederseniz, Allah da size yardım eder” (Muhammed, 47/7).“Bir millet, kendi durumlarını değiştirmedikçe, Allah onların durumlarını değiştirmez” (Ra’d, 13/11). Öyleyse, ‘mutlak cebir’ cemâdat, nebâtat ve hayvânat, kısaca irâde sahibi olmayan varlıklar için olup, insanlar ve cinler için ise, ‘şartlı cebir’ vardır. Şu kadar ki, cüz’î irâde ve neticelerini yaratmak; bütünüyle Allah (cc) tarafından önceden yazılıp çizilmiş ve Kader Kitabı’nda harfi harfine tesbit edilmiştir.

a) Allah (cc), irâdemizle nasıl davranacağımızı önceden bildiği için kaderimizi öyle yazmıştır:
Önceden izah edildiği gibi, kader insanı belli bir istikamette davranmaya zorlamaz; bilakis, kulun neyi nasıl yapacağı önceden Allah (cc) tarafından bilindiği için, kaderi de öyle tesbit edilir. Yani, kader ilim nev’inden olup, irâde ve kudret nev’inden değildir; ilim ise malûma tâbîdir. Ancak, Allah'ın ilmi için tâbî demek doğru da olmayabilir.
Kaderin ilim nev’inden olması demek, herşeyin Allah (cc)’ın ilminde kesilip biçilmesi ve tayin, tesbit ve sonra da bir plân ve proje haline getirilmesi demektir. Bilmek ayrı, bilineni yapmak, yani dış âlemde tezahür ettirmek ayrıdır. Zihnimizde ne kadar plân, proje çizersek çizelim, bunlar hiç bir zaman, meselâ bir fabrika veya bir ev olmayacaktır. İlmin malûma tabi olması da, bir tasarı veya plânın dışta, yani pratikte alacağı şekle bağlı olması demektir. -Lâ teşbih vela temsîl- Allah (cc)’ın ilminin bir ünvanı olan kader de, böyle bir plân ve proje gibidir ki, bu plân veya proje pratikte insanın irâdesiyle yapacağı fiillerle şekil ve hüviyete ulaşır. Bu, kâğıt üzerinde görülmeyen yazıların, o kâğıda kudret ve irâde eczasının sürülmesiyle vücut bulması gibidir. İnsan, cüz’î irâdesiyle teşebbüsde bulununca, Allah (cc)’da, kağıttaki görünmez yazılara Kudret ve İrâdesiyle tecelli eder ve böylece kağıttaki yazılar dışta bir vücud ve şekil alır. Şu kadar ki, Allah (cc), insanın irâdesiyle neler yapacağını önceden bildiğinden, hepsini önceden tek tek defterine yazmış bulunmaktadır.
İzmir-Ankara arasında çalışan bir tren düşünün. Bu trenin hangi saatlerde hangi istasyonlarda olacağı dakikası dakikasına tesbit edilip, bir vakit cetveli halinde asılmıştır. Tren, bu vakit cetvelinde yazılı olan saatleri hiç şaşırmadan varacağı istasyonlara varır. Halbuki trenin hızı, üzerinde gideceği demiryolunun çeşitli hususiyetleri, trenin ne kadar yolcu veya yük alabileceği, yani taşıma kapasitesi, yol boyunca bulunan istasyonlar ve hattâ mevsimler ve hava durumu trenin seyahatına tesir eden faktörler olup, bütün bu faktörler de, vakit cetvelini hazırlayan ilgili büro tarafından bilinmektedir. Şimdi tren, vakit cetvelini hazırlayan büro yazdığı için mi belli saatlerde belli istasyonlara varmaktadır; yoksa, sözünü ettiğimiz bürodan bağımsız faktörlere göre mi trenin seyahatı düzenlenmiştir? İşte, irâdenin durumu da böyledir.. ve o, kaderin mutlak mahkûmiyeti altında değildir.
Güneş tutulması gibi astronomik hâdiseler önceden tesbit edilip takvimlere ve ilmî raporlara saati saatine, dakikası dakikasına kaydedilir. Şimdi, güneş ya da ay tutulması, takvimde yazıldığı veya ilim ehlince tesbit edildiği için mi o saatte ve o dakikada gerçekleşir; yoksa o saatin o dakikasında gerçekleşeceği için mi takvimlere yazılır veya ilim adamlarının raporlarına geçer? Güneş veya ay, takvimlerde yazıldığı için tutulmuyor, bilakis tutulacağı için takvimlere yazılıyor. İnsan, yaptığını Allah (cc) kaderinde yazdı diye yapmaz; insan yapacağı için Allah (cc) yazar. İnsanın irâdesini kullanarak yapacağı her şeyin kaderî olarak yazılması, irâdesini kullanmasına nasıl mâni değilse, insanın irâde sahibi olması da, yapacağı şeylerin önceden kader halinde yazılmasına aynı şekilde mani değildir.
b) İradenin hesaba katılmadığı tek yönlü bir kader, bahis mevzûu olamaz:
Kader mevzûunun nirengi ve can alıcı noktası diyebileceğimiz husus şudur: Allah (cc), sonsuz ilmiyle olacağı olmadan evvel bilip Kader Kitabı’nı yazarken, insanın kesbi veya o kesbi meydana getiren irâdesi bu yazının haricinde ve devre dışı bırakılmamıştır. İnsanın yaptığı şeydeki payı, kesb, yani düğmeye dokunmak, Allah (cc)’ın ise yaratmak, meydana getirmek, neticeyi hasıl etmekdir. İşte, bu ikisinin aynı zamanda beraberce tesbit edilip yazılmasına ‘Kader’ diyoruz.
Yan odada göremediğiniz, fakat ‘tik tak’ sesini duyduğunuz bir saat düşünün. Size, bu saatin çalışıp çalışmadığı sorulsa “evet, çalışıyor” diye cevap verirsiniz.. ve artık size “ bir bak bakayım, akrep ve yelkovanı da dönüyor mu?” denmez. Saatın çalışması, akrep ve yelkovan hareketi de içinde olmak üzere, bütün mekanizmanın devrede olması demektir; ya da tersinden bir deyişle, akrep ve yelkovanın durmadan dönüp saatleri göstermesi, saatin çalıştığına ve çarkın da döndüğüne delâlet eder. Aynen bunun gibi, kader varsa irâde de vardır veya irâdeyi ele almak istiyorsak, ancak kaderle birlikte ele alabiliriz.
Şu halde, insan kaderin önünde eli-kolu bağlı bir robot değildir. Yani insan, bir örümcek ağı gibi kaderin ağlarıyla sarılmış, elleri arkadan kelepçelenmiş, idam fermanı boynuna asılmış, soluk alamaz hale getirilmiş.. veya denize atılmış, sonra da kendisine, “sakın ıslanma!” denerek alaya alınmış zavallı bir mahkûm değildir. Evet, kader bu olmadığı gibi, insan da o kader rüzgârının önünde savrulup duran kuru bir yaprak değildir. İslâm’ın her mes’elesinde bir itidal ve istikamet vardır. Mesela, olur olmaz heryerde öfkelenme bir ‘ifrat’ ise, her söz ve davranış karşısında susma da bir ‘tefrit’tir. Hiç evlenmeyip, kadını adeta inkâr etme bir tefritse, önüne gelen her kadından istifade düşüncesi de ifrattır. Kapitali totemleştirme ‘ifrat’sa, bunun tam tersi, servete hayat hakkı vermeme de bir ‘tefrit’tir. İşte, kader mevzuunda her şeyi insana verme ve “İnsan kendi fiilini kendi yaratır” (İ’tizal) deme ifrat ise, bunun tam zıddı, “Kulun, kendi fiilinde hiç bir dahli ve fonksiyonu yoktur” deyip, insanı kader karşısında hiç bir uzvunu oynatamaz felçli duruma düşürmek de (Cebriyecilik) tefrittir. Bahsimiz boyu görüşlerine tercüman olmaya çalıştığımız Ehl-i Sünnet ise, “Kesb ve irâde kuldan, yaratma ise Allah (cc)’tandır” diyerek, bu mevzûda da hakikatı ve i’tidal yolunu ortaya koymuştur.
Hidayeti de dalâleti de, sevabı da günahı da yaratan Allah’tır (İbrahim, 14/4). Hidayet ve dalâlete, sevaba ve günaha sevketme ve bunları yaratma on tonluk bir yükse, bunların yaratılması tamamen Allah’a aid olup, kula düşen gramla ifâde edilebilecek bir miktar, ama neticesi büyük bir miktardır. İnsan câmi, mescid veya Allah evlerinden birine gelmek istek ve niyeti taşıyıp, o yönde bir tercih ve meyil ortaya koyduğunda, Allah (cc) da onu arzu ettiği o büyük ve mühim neticeye götürür. Bir sohbet dinlemesi, ya da temiz bir arkadaşın dizi dibinde Allah (cc) hakkında malumat edinmesi, hidâyete sevkine bir vesile olabilir; çünkü düğmeye dokunmuştur artık. Öte yandan, meyhaneye gitme niyeti içinde yolu veya meyli o yöne olan bir insanı da Allah (cc) dalâlete sevkedip, o yolda batırabilir, ama, dilerse batırmayabilir de. Allah (cc) ve Rasûlü (sav) hakkında sarfedilen çirkin bir söz, Allah (cc)’ın Mudill (dalâlete götüren) isminin tokmağına dokunmak olabilir ve niyetine göre ona cevap verilince de haksızlık yapılmış olmaz. Kısaca, hidâyet ve dalâlet yollarından birini tercih eden insan, tercih edip yöneldiği yolun encamına ve neticesine vardırılır; vardıran Allah (cc), varan ve varmaya meyleden kuldur.. ve amelinin cinsine göre de öbür âlemde ceza veya mükâfat görecektir.
c) Kader, sebeple müsebbebe bir bakar; irâdenin elinde bulunan malzeme ve vasıtalar da Kader Kitabı’nda yazılıdır:
Bir kaza, bir ölüm, kısaca üzücü bir hâdiseden sonra çok defa “Keşke oraya gitmeseydi, keşke tüfeği eline almasaydı; keşke bu kadar sürat yapmasaydı!” gibi sözler sarfederiz. Oysa, kaderde hâdiseyle birlikte, o hâdiseye yol açacak amiller ve insan irâdesi dahilinde bulunan sebeplerle, dahilinde bulunmayan sebepler birlikte yazılmış, yani, her hâdise, hayatın her ânı bütün yönleriyle ve teferruatıyla kaydedilmiştir.
Sözgelimi, bir insan, irâdesini kullanarak tüfekle bir başkasını öldürmüşse, bu hâdise Allah (cc)’ın ezelî ilminde vukuundan evvel görülüp bilinmiş ve ikisi birlikte kaydedilmiştir. “Tüfeği kullanan bu işi irâdesiyle yapacak, tetiği parmağıyla çekecek ve neticede diğeri ölecektir” diye önceden yazılmıştır. Öldürmede kullanılan veya ölüme sebep olan kurşunun atıldığı tüfeği ve parmağı oynatan sebebi ortadan kaldırınca, karşıdakinin ölümüyle ilgili takdir nasıl ve ölümüne sebep başka ne olabilirdi? Diyelim ki, “Trafik kazasında ölebilirdi.” O zaman da, onun ölümünün trafik kazasından olacağı yazılmıştır deriz. Bir başka sebep gösterilip, meselâ, hastalık dense, o zaman da, netice olan ölümün, hastalıkla beraber yazıldığını söyliyecektik...
d) Netice olarak, kader irâdeyi te’yid eder ve ikisi omuz omuzadır. Ne irâde kaderi, ne de kader irâdeyi nefyeder.
Mevzûyu net cümleler halinde ifâde edecek olursak:
1. Kâinat’ta İlâhî bir kader ve program hakim olup, insanda da bir irâde ve meyil vardır.
2. Allah (cc), sonsuz ilim sahibi olduğundan, geçmişi, hazır zamanı ve geleceği bir nokta gibi görür ve bilir.
3. Allah (cc), gelecekte vukû bulacak bütün hâdiseleri muhtelif kitaplar halinde kaydeder ve yazar.
4. Biz yaptıklarımızı Allah (cc) öyle yazdı diye yapmayız; bilakis, Allah (cc) önceden irâdemizi hangi yönde kullanacağımızı bildiği için öyle yazar.
5. Allah (cc), kaderimizi yazarken irâdemizi dışta tutmaz ve onu nasıl sarfedeceğimizi hesaba katarak yazar.
6. Allah (cc), engin rahmetiyle bize lûtfettiklerinden ayrı olarak, irâde düğmemizi yolunda kullanmamızın neticesinde de Cennetler va’d etmektedir.

İYİLİK KÖTÜLÜKİnsan kötülüğünden tamamen mes'uldür, iyiliklerinden ifti¬hara hakkı yoktur. Kötülükler tahribat nev'indendir ve onu iste¬yen insandır. İyilikleri isteyen Allah'ın rahmeti, icad eden kud¬retidir.
Mesela, bir sultan, bir postacı ile, ücretini de ödeyerek, bir ga¬ribana sermaye gönderse... O postacı, o sermayeyi garibana ulaş-tırsa... İyilik sultana aittir. Adamın minneti ve teşekkürü sulta¬na olmalıdır. Postacı, o para ile garibana eziyet etse, kötülük pos¬tacıdandır.
îrade, insanın mesuliyetini bilmesi için "Sen mesulsün!" der, kader, gururlanmaması için "Haddini bil, yapan sen değilsin!" di¬ye ihtar eder ve insana dengeyi buldurur.
Şerrin yaratılması şer değil, şerrin kazanılması serdir. Al¬lah'ın yaratmasında şer yoktur, şer kulun talep ve tahsilâtındadır.
Mesela, taneleri adedince faydalan olan yağmurda, bir adam ıslansa, "Yağmur rahmet değil." diyemez. Elini yakan adam ateş için, elini kesen adam bıçak için bunu söyleyemez. Yaratma ve icatta, küçük bir şer ile beraber büyük hayırlar vardır. Adamın kendi hatasından kaynaklanan küçük bir şer için büyük bir hay¬rı terk etmek, büyük şer olur.
Şeytanın yaratılması şer değil, ona maskara olunması serdir. Meleklere şeytanlar musallat olmazlar, fakat mertebeleri sabit¬tir. İnsanı yükselten onun şeytanların telkinlerine açık olması ve iradesidir. (26.Söz 1.Mebhas)
KADER ADİLDİR
Kader-i İlahî, neticesi itibariyle çirkinlikten münezzeh oldu¬ğu gibi, sebep itibariyle de zulümden ve kusurdan münezzehtir. Çünkü kader hakikî sebebe bakıp adalet eder, insanlar dıştan gördüklerine baktıklarından aynı mevzuda zulme düşerler.
Mesela, kimsenin bilmediği bir cinayeti işlemiş olan adamı, hakim, hırsızlıktan ötürü mahkum etse... O adam, hırsız olmadı¬ğı halde, hakini haksız mahkum ettiği için zulmetmiş olur. Fa¬kat, kader, o gizli katli için mahkum ettiğinden adalet etmiştir. (26.Söz 1.Mebhas)
DÜMENCİBüyük bir geminin dümeninde bulunan adam, dümeni terk ettiği için gemi batsa... Bütün tahribat, bir şey yapmaktan ötürü değil, bir şeyin terk edilmesindendir. O adam, gemideki bütün canlardan ve tahribattan mes'uldür. Onun gibi, cüz-i iradenin icada kabiliyeti olmamasına, terk¬ten doğan bir vücudu bulunmasına rağmen, Allah (cc), insanı şiddetle uyarır ve mes'ul tutar. Çünkü, inkar ve isyan da, tahrip¬tir, ademdir. (26.Söz l.Mebhas)
BİLME VE OLMA
Siz, bir adama Hasan deseniz, onun adı Hasan olmaz. Fakat onun adı Hasan ise, siz onu Hasan olarak bilirsiniz. Olma, bilme¬ye tabî değil, bilme olmaya tabidir.
Mesela siz, takviminize "Falan gün, falan vakitte güneş tutu¬lacak.' diye yazsanız, siz öyle yazdığınız için güneş o vakitte tu¬tulmaz. Öyle olacağını bildiğiniz için öyle yazarsınız. "İlim, ma¬luma tabidir."
İnsanlar, Allah öyle yazdığı için bir şey yapmazlar. Allah, Öy¬le yapacağınızı sonsuz ilmi ile bildiği için öyle yazar. Yoksa, tek¬lif ve tercih dairesi açıktır ve insan mahiyeti ve vicdanı buna şa¬hittir.
İnsan, istikbale irade, geçmişe kader noktasından bakmalı¬dır. (26.Söz 2.Mebhas)
TERCİH MESELESİ
İnsan, bütün özellikleri aynı olan iki kalemden birini tercih edebilir. Birini diğerine tercih ettirecek bir sebep olmasa da, bu mümkündür.
Hayrı da, şerri de tercih edebilecek insan iradesine, birini di¬ğerine tercihe mahkum edecek bir hususiyet konulmamıştır. İn¬san, "Ne yapayım, ben şerri tercihe göre yaratılmışım, o adam hayrı." diyemez.
Tercih ettirici bir sebep olmadan tercih etmek, olmaz görünse de mümkündür.
TALEBİN GÜCÜ
Yürümeye takati olmayan bir çocuğu güçlü birisi omzuna al¬sa ve "Nereye gitmek istersin?" diyerek, gideceği yeri seçmekte onu serbest bıraksa... Gerekli uyanlarda bulunsa, bilgiler ver¬se... Çocuk, dağa gitmek istese... Dağda üşütse veya düşse... Onu götürenin, "Sen istedin." diyerek onu cezalandırması elbette hakkıdır.
İnsan iradesi zayıftır. Fakat, Allah (c.c), yaratmaktaki büyük icraatta, o talebi bir şart olarak kabul ettiğinden, büyük fatura¬sından insan mes'uldür. (26.Söz 2.Mebhas)
SEBEP NETİCE
Bir adam, tüfeğiyle birisini vursa... "Adamın Ölmesi mukaddermîş, küçücük iradesiyle kurşun atan adamın ne kabahati var." denilemez. Kader, sebeple neticeye birden bakar.
"Kaderinde varmış, atmasaydı da ölürdü veya atmasaydı öl¬mezdi." sözünün ikisi de yanlıştır. Vurdu ve öldü... Vurmasaydı... "Yok"a, olurdu, olmazdı diye hüküm bina edilmez.
"Biz ehl-i hak deriz ki: "Tüfek atmasaydı, ölmesi bizce meç¬hul.' Cebrî der: "Atmasaydı yine ölecekti." Mutezile der: "Atma¬saydı ölmeyecekti." (26.Söz 2.Mebhas)
KADERE ÎMAN LEZZETİ
İki adam, padişahın sarayına giderler. Biri padişahı bilmez. Saraydaki bütün hizmetçilerin, makinelerin, hayvanların idare¬si kendi başına kaldı zanneder. Zahmetler ve ıstıraplar çeker. O cennet gibi bahçede cehennem azabı yaşar.
İkinci adam, padişahı tanır, kendini onun misafiri bilir. Bü¬tün o saraydakilerin iplerinin padişahın elinde olduğuna, onun herkesi ve her şeyi müthiş bir kanun ve ahenkle idare ettiğine inanır. Bahçedeki bütün lezzetlerden istifade eder. Padişahın ku¬rumlarının güzelliğini, merhametinin genişliğim hayret ve hay¬ranlıkla seyreder. (26.Söz 3.Mebhas)
VEHMİ DAİRE
Bir ateşin süratle çevrilmesiyle oluştuğu zannedilen daire gi¬bi; görünen şeylerde maddî ve manevî hatlar vardır. Nasıl mad¬dî bir gaye, hedef ve nihaî nokta oluyorsa, öyle de manevî nihaî nokta ve gizli hikmetler olur. Her şeyin maddi yüzünde kudret-i Rabbani ustadır, kader mühendistir. Manevî yüzünden bakınca, kaderin çizdiği çizgilerin kudret eliyle şekillendirildiği görülür. (Mesnevi -Lasiyyemalar)
NÜKTELER...

Bir ihtiyar, Hz. Ali'ye şunu sordu:
- Bizim Şam'a (Sıffîn Harbi'ne) yürümemiz, Allah'ın kaza ve kaderiyle miydi? Bunu bize söylemelisin!
Hz. Ali şu cevabı verdi:
- Bitkileri, çimenleri bitiren, mahlûkata can veren Allah aşkına derim ki, hangi yere ayak bassak ve hangi yere konsak, bu ancak Allah'ın kaza ve kaderiyle değil de nedir?
- Öyle ise bizim yorulmamız boşuna, bizim için mükâfat, ecir ve sevaba hak kazanmak yok gibi...
- Ey ihtiyar, siz giderken Allah size gidişiniz için büyük ecir verdi. Dönüşde de dönüşünüz için ecir verdi. Çünkü siz bunları yaparken zorla yaptırılmış, buna mecbur edilmiş değilsiniz. Bunları arzunuzla yaptınız.
-Bizi kaza ve kader sevketmedi mi?
- Yazık! Sen, kaza sana yapıştı, kader sana sarılıp takıldı sanıyorsun. Eğer iş öyle olsaydı, sevab ve ıkâb bâtıl olurdu. Va'd ve vaîde, emir ve nehye lüzum kalmazdı. Günah işleyene Allah ıkâb etmez, iyilik sâhibini de övmezdi. İyilik yapan övülmeğe, kötülük yapandan lâyık olmazdı. Kötülük işleyen de yerilmeğe, iyilik yapandan daha müstehak sayılmazdı. Bu gibi saçma sözler, putlara tapanların, şeytanın ordularının, yalancı şahitlerin, doğruyu görmeyen körlerin sözleridir. Onlar, bu ümmetin Kaderiyesi ve Mecusîleridirler. Allahü Teâlâ kullarını muhayyer bırakmak suretiyle emretti. Sakındırmak için de nehyetti. Kolay olan şeyleri teklif etti. Zorlayarak isyana, boynundan çekerek itâata mecbur etmedi. İnsanlara peygamberleri boşuboşuna göndermedi. Gökleri, yerleri ve bunlar arasında olan varlıkları boş yere yaratmadı. "Böyle şeyler kâfirlerin zanlarıdır, yuh olsun kâfirlere, onlara cehennem var."
Bunun üzerine yine sordular:
- Öyleyse bizi sevkeden kaza ve kader nedir?
Hz. Ali:
- O, Allah'ın emri ve hükmüdür, dedi ve arkasından şu âyet-i kerîmeyi okudu: "Rabbin ancak kendisine kulluk etmenizi emir buyurdu." İhtiyar sevinerek kalktı ve:
- Sen o zâtsın ki, sana itâat sayesinde kıyâmet günü Allah'ın rızası umulur. Dinimizin anlayamadığımız mes'elesini bize açıkça îzah ettin. Allah, sana bunun en güzel ecrini versin."
ALLAH’IN TAKDİRİ
Rivâyet olunduğuna göre bir hırsızı yakalayıp Hz. Ömer'e getirdiler. Hz. Ömer (ra)
ona:
-Niçin çaldın? diye sordu. Hırsız:
- Çaldımsa Allah'ın takdîriyle çaldım. Allah böyle takdîr etmiş, diye cevab verdi.
Hz. Ömer bu cevaba hiçbir şey demedi, yalnız emir verip hırsızlık cezası olarak elini kestirdi ve ayrıca da dayak attırdı. Kendisine niye böyle iki ceza verdiği soruldu.
- El kesmek hırsızlıktan, dayak da Allah'a yalan ve iftirasından dolayı, cevabını verdi.
HEDEFTE İSABET
Hz. Osman'ın katli hâdisesine iştirâk edenlerden bâzıları, Hz. Osman'ı kendilerinin öldürmediğini, onu öldürenin Allah olduğunu ileri sürmüşlerdi. Evini muhasara ettikleri zaman ok atarken, Hz. Osman'a:
- Bu okları sana attıran Allah'tır, diyorlardı. Hz. Osman (ra) onlara şu güzel cevabı vermişti:
- Allah'a iftira ediyorsunuz ey yalancılar! Eğer oku Allah attırsa idi, hedefe isabet etmez miydi?
KADERDE NİZA YOKTUR
Bütün manevî haller saklıdır. Allah dostu da onları saklamaya memurdur. Her saklanması lâ¬zım gelen şeylere Kabz hali, diğerine de Bast tabir olunur. Bu cihetlen bir velînin iki hali vardır de¬mek icap eder:
Biri Kabz (Sıkıntı), öbürü Bast (Serbest).
Hali muhafaza Kabz; kaderle hareket etmek Bast'tır. Kadere uymak, serbest haldir. Ona bağlı olarak işleri kader çerçevesi içinde görmek en ra¬hat âlemdir. Daha sonra zuhura gelecek manevî halleri saklamak lâzımdır. Bir velî, kerametini sak¬lamak zorundadır.
Kaderde saklanacak bir şey yoktur. Bu yüzden ona münakaşasız uymak, onun zuhurunu bekle¬mek en iyisidir. Gelen kendiliğinden gelir. Olacak iş, istenmese de olur.
Bunların kendine göre makamları vardır, îrade-i ilahîye ile hareket eden kimsenin kaderden habe¬ri olmayabilir ki o kimseden bazı haller zuhur ede¬bilir; bir nevi keramete benzer... fakat değildir. Bu sebepten zuhura gelecek bir işi saklamak yerinde olur. Çünkü hikmeti bilinmez. Çünkü iyi sanılan şey kulun arzusu hilâfına çıkması mümkündür.
Kader-i İlahîye tam dalmış olanda böyle bir mahzur yoktur. O, kendisine bir şey izafe edemez. Keramet bile olsa kader-i ilahi olduğunu bildiği için açığa vurmasından bir zarar gelmez. Bu ma¬kam çok ağır bir makamdır. Bu kader makamına girmek için birkaç devre geçmesi lâzımdır.
Başta insanın bu makama ermesi ilahî irade ile istendiği takdirde kendisine şahsî istek ve temen¬niler hakkında bazı emirler vaki olur. Bazı zaman¬lar bir yoklama gibi sual gelir. Suale benzemez, ama öyle demek daha iyi olur. Mesela:
- Bu iş nasıl?
Gibi bir teklif vaki olur. Bunu takiben de:
- Bu işi bırak.
Emri gelir. Daha başka şekilde zühd yolu telkin edilir. Ve o yolu tutar. Böylece bir zaman kalbi boşalır. Bütün istek, arzu, temenni yok olur; yalnız Allah aşkı kalır.
Bundan sonra gelecek tecelli değişebilir. Bazı vasıtalarla istemeye izin verilir. Kısmetini isteme¬ye başlar. Çünkü kısmetini alması ve nasibini ye¬mesi lâzım. Bu sebepten yer içer, ama kaderin için¬de kaldığını iyi bilir. Bunu bildiği halde yine Al¬lah'a dua eder. Nasip ister. Halbuki istemese dahi o şeyin geleceğim bilir. Bunu yapmasının sebebi de edep icaplarına uyduğunu göstermektir. Bunu böyle yaptığı için Allah indinde sevgi derecesi da¬ha çok artar. Kerametlerin saklanması halinden kurtulmak bir nimet sayılır. Bir velînin her işi açık olması da ayrı bir fazilettir. Bu duruma gelmek için isteme derecesine çıkmak lâzım. Haddi aşma¬mak bir yüktür. Buna her velî dayanamaz. Bu ma¬kam ağırdır. Kader içinde kalmak daha iyidir. Bir sürü güçlükler ve sır saklamalar ağır bir vazifedir. Ama kader içinde hoş geçinmek daha rahattır. Çünkü gizli tutulması gereken bir hal yoktur.
- işte kaderdir, ne ise oluyor. Denir, geçilir.
Burada bir sual tevcih etmek mümkündür. Bu da bizim bu anlattığımız son şekil için bir, Kaderiyeci tabirinin kullanılma tehlikesidir.
Madem kader içinde hareket ediyor, o halde emir ve vazifelerin ne lüzumu var? Sonra: - "Ölüm gelinceye kadar Allah'a ibadet et." Ayetini red demek oluyor gibi bir söz söylen¬mesi beklenebilir.
Bunun cevabı basittir. İlk bakışta hiçbir velî, böyle bir kötü yola girmez. Allah'ın sevgili kulları¬nı böyle bir hareket yapmaktan tenzih ederiz. Şu iyi bilinmelidir ki bu kadar yüksek bir makama eren kötülük yapamaz. Kötülüğe ait bütün arzula¬rı sönmüştür. Daha evvel de belirttiğimiz gibi bu hal lafla değil, kolay anlaşılması için evvela hal sa¬hibi olmak lâzımdır. Bir insan, ilahî kudret ve ku¬vvet sayesinde en üst makama çıksın; sonra da di¬nin emirleri dışında iş yapsın; bu imkansızdır. Bir defa bu makam sahibinin iradesi Hakk'a bağlıdır. Hak ise en güzel şeyleri ister. Hak'tan güzel işler zuhur eder. O insan, iyi iş yapmak için bir güçlük¬le de karşılaşmaz. Allah onu her kötülükten esir¬ger. Nasıl ki Allah-ü Teâlâ:
- ''İşte biz, ondan bu şekilde kötülükleri berta¬raf ettik. Çünkü O, bizim sağlam kullarımızdandı."
Buyurdu. Diğer ayette ise:
- "Bütün kullarım üzerinde senin hükmün ola¬maz."
Buyurdu. Bu, şeytana bir azar idi.. Ayrıca şeyta¬nın:
- "Yalnız Allah'ın halis kullarına bir şey yapa¬mam/'
Dediğini de Rabbimiz bize haber veriyor. *
Yukarıdaki sualinle senin bir zavallı insan oldu¬ğun anlaşılır. Zamanımızın sapıkları gibi bir velîyi görmek yerinde olmaz. Velî, Allah'ın himayesin-dedir. Diğeri ise şeytanın kucağındadır.
Allah'ın himayesinde olana şeytan nasıl yana¬şır? Böyle bir makam sahibi için kötü şeyler nasıl düşünülür? Yukarıdaki soruyu sormak kadar dü¬şünmek de bir hatadır. Bu yolun hakiki yolcuları, yalnız hal sahibidir. Onlar, sözde bir velî geçinip dinin emirlerini hiçe sayan değildir. Bu sual yolu¬nu takip edenler, bir sapıklık içinde bulunmaktalar.
Allah sonsuz kuvvet ve kudretiyle bizleri bu yolun sapıklarından saklasın. Ve bizleri muhafaza¬sı altına alsın. Bizleri ve bu yolun hakikî yolcuları¬nı gerek dış ve gerekse iç âlemi zengin olanlardan kılsın. İyiliklerini üzerimizden eksik etmesin.

KADERDEN KAÇMAK
Bir gün adamın birisi koşarak Hz. Süleyman'ın (a. s) huzuruna girdi. Adam tir tir titriyordu. Yüzü sararmış, dudakları morarmıştı. Hz. Süleyman:
- Ne oldu sana, bu halin nedir? dedi. Adam soluk soluğa cevap verdi:
- Azrail bana çok tuhaf bir nazarla, hatta hışımla baktı. îçime tarifsiz bir korku düştü. Sizin adaletinize sığındım, de¬di.
- Peki, benden ne istiyorsun? dedi Süleyman (a.s).
- Ey adil padişah. Rüzgara emret, beni Hindistan'da bir aday a bıraksın. Belki orada Azrail'in hışmından canımı kur¬tarırım, dedi adam.
Hz. Süleyman rüzgara emretti ve rüzgar da adamı Hin¬distan'da bir aday a götürdü.
Ertesi gün Hz. Süleyman divan vaktinde halkı kabul eder¬ken Azrail çıkageldi. Hz. Süleyman, bir gün evvelki hadise¬yi, adama niçin hışımla baktığım sordu. Azrail:
- Ey Allah'ın şanı yüce peygamberi. Ben o adama hışım¬la bakmadım, onu görünce şaşırdım. Çünkü Cenab-ı Rabb-ül Alemin, bana: "Git, falan kulumun canım Hindistan'da al!" buyurdu. "Bu adamın yüz tane kanadı olsa yine de Hindistan'a gidemez." diye düşündüm. Hindistan'a gidince ada¬mı orada buldum ve canım aldım, dedi.
İnsanın kendi cüz'i iradesine bakan meselelerde eli-den bir şey gelse de, iradesine bağlı olmayan meseleler¬de yapabileceği bir şey yoktur Kadere rıza gösterilmeli¬dir. "Kader beyaz kağıda sütle yazılmış yazı, / Elindeyse beyazdan gel de sıyır beyazı."
KADER NE DER ?
Fatih Sultan Mehmet, çocukluğunda biraz yaramazlık yapınca, babası ikinci Murat:
- Ne yaramaz çocuksun, senden adam olmaz, diye kızar.
O esnada Akşemseddin Hazretleri de oradadır. Velayetin mazhariyetleri ile keşfettiği, kalp gözü ile gördüğü şeylerden ötürü tebessüm ederek şöyle der:
- Peder ne der, kader ne der.
Kader, ölçü demektir ve her şeyin güzelliği ölçüsündedir. Ezelî ilmi ile her şeyi bilip kaydeden Allah neyi kay¬detti, ezelî kader hükmünü nasıl verdi ise öyle olacak, in¬sanın karşısına beklenen beklenmeyen o şeyler çıkacak¬tır. Allah'ın yazması insanın iradesi ile tercih edeceğim bilmesindendir, cebirden değildir.
BELA ONA GELECEK
Adamın birisi Hz. Musa'ya (a.s) gelerek:
- Ya Musa, ne olur dua et de hayvanların dilinden anlayayım. Bundan kendime dersler çıkarır, iyi insan olurum, dedi.
Hz. Musa (a.s):
- Git işine bak, bu halin senin için daha hayırlıdır, kaldıra¬mayacağın bir yükün altına girmeye çalışma, diye cevap ver¬di.
Fakat adam dinlemedi, sürekli ısrar etti.
- Ya Musa, ne olur, hiç değilse kapımdaki köpekle horo¬zun dilinden anlayayım, diyordu.
Sonunda Hz. Musa dua etti ve adam sevinerek evine git¬ti. Ertesi sabah, hizmetçisi sofrayı kurarken bir parça ekmek fırlayıp düştü. Horoz koşup hemen kaptı. Köpek:
- Be horoz, yaptığın doğru mu? Sen buğday da, arpa da yiyebilirsin. Bense ekmekten başka bir şey yiyemiyorum. Ne için benim rızkımı kapıyorsun" diyerek horoza kızdı. Horoz:
- Haklısın ama tasalanma, yarın bizim efendinin eşeği ölecek, sen de böylece karnım bir güzel doyurursun, dedi.
Adam bunu düyunca hemen eşeğini pazara götürüp sat¬tı. Ertesi gün, ne konuşacaklar diye köpekle horozun yanma geldi. Köpek horoza sitem ediyor:
- Hani eşek ölecekti, ben de karnımı doyuracaktım, diyordu. Horoz:
- Eşek öldü ama başka yerde öldü. Fakat hiç merak etme, yarın at ölecek, o zaman daha büyük bir ziyafete konacak¬sın, dedi.
Adam hemen atım da sattı. Hayvanların dilini anlayabil¬menin onun için çok karlı olduğunu düşünüyordu. Ertesi gün yine köpekle horozu dinlemeye gitti. Köpek yine horoza si¬tem ediyor, yalan söylemeye başladığından şüpheleniyordu. Horoz:
-Ben yalan söylemedim. At ölecekti, sahibimiz sattı. Fa¬kat sen merak etme, yarın sahibimizin en çok değer verdiği kölesi ölecek, o zaman onun hayrına yemekler helvalar ve¬rilecek, hepimiz doyacağız, dedi.
Bunu duyan adam hiç beklemeden kölesini de sattı. Erte¬si gün yine aynı konuşmalara kulak kabartmak için gitti. Bu sefer köpek çok kızgındı. Günlerdir yalanlarla avutulduğunu söylüyordu. Horoz:
-Ben yalancı değilim ve yalan söylemem, diye itiraz etti. Köle de öldü, ama başka yerde... Çünkü sahibimiz onu da sattı. Fakat hiç iyi etmedi. Zira ilkin kaza eşeğe gelecekti, böylece sahibimiz kaza ve beladan kurtulacaktı. Onu sattı, ata geldi. Atı sattı, köleye geldi. Köleyi de sattı, şimdi bela kendisine gelecek. Sıra onda, yarın sahibimiz ölecek, böyle¬ce hepimiz doyacağız, dedi.
Bunu duyan adam akılsız basını dövmeye başladı, ancak iş işten geçmişti.
insanlar başlarıma gelen istemedikleri bir şeyi hayra yormalı, onun daha büyük bir belayı def ettiğim, belala¬ra kalkan olduğunu düşünmelidirler. Evet, perdenin ar-kasında neler olduğu ve hadiselerin hikmeti her zaman bilinemeyebilir. Hayır görünende şer, şer görünende hayır olabilir, insan sık sık sadaka vererek belaları def etme¬lidir. Her şeyin sadakası vardır. Servetin, ilmin, iyi niye¬tin, sıhhatin, kuvvetin, zamanın...

Burda İlim nevinden olmayan yani avamı ilgilendiren kader meselesi anlatılmaktadır. Yoksa, Kaderin bir meselesi var ki ; ilim nevindendir.

Kader ve cüz-i ihtiyari İslamiyetin ve imanın nihayet hududunu gösteren, halle ilgili ve vicdani bir imanın cüz’lerindendir. Yoksa ilmi ve teorik değillerdir. Yani, mü’min, her şeyi, hatta fiilini, nefsini Cenab-ı Hakka vere vere, ta nihayette teklif ve mesuliyetten kurtulmamak için, cüz-i ihtiyari önüne çıkıyor; ona "Mesul ve mükellefsin" der. Sonra, ondan çıkan iyilikler ve kemalat ile gururlanmamak için, kader karşısına geliyor; der: "Haddini bil, yapan sen değilsin."

Evet, kader, cüz-i ihtiyari, İman ve İslamiyetin nihayet mertebelerinde; kader, nefsi gururdan; ve cüz-i ihtiyari, mesuliyetin hiçliğinden kurtarmak içindir ki, mesail-i imaniyeye girmişler. Yoksa, inatçı nüfus-u emmarenin işledikleri seyyiatının mesuliyetinden kendilerini kurtarmak için kadere yapışmak ve onlara iyardım ve nimet olarakverilen iyilikler ve güzelliklerle iftihar etmek, gururlanmak, cüz-i ihtiyariye dayandırmak, bütün bütün sırr-ı kadere ve hikmet-i cüz-i ihtiyariyeye zıd bir harekete sebebiyet veren ilmi meseleler değildir.
Evet, manen terakki etmeyen avam içinde, kaderin kullanma yeri var; fakat, o da geçen zamanlar ve musibetlerdedir ki, ümitsizliğin ve hüznün ilacıdır. Yoksa, günah ve isyanlar ve gelecekte değildir ki, sefahete ve tenbelliğe sebep olsun. Demek, kader meselesi teklif ve mesuliyetten kurtarmak için değil, belki fahr ve gururdan kurtarmak içindir ki, imana girmiş. Cüz-i ihtiyari, seyyiata mercî olmak içindir ki akideye dahil olmuş; yoksa güzelliklere kaynak olarak firavun gibi övünmek için değildir.

Evet, Kur’an’ın dediği gibi, insan, seyyiatından tamamen mesuldür. Çünkü, seyyiatı isteyen odur. Seyyiat, tahribat nevinden olduğu için, insan bir seyyie ile çok tahribat yapabilir. Müthiş bir cezaya hak kazanabilir: bir kibrit ile bir evi yakmak gibi. Fakat, iyi işinde iftihara hakkı yoktur; onda, onun hakkı pek azdır. Çünkü, iyiliği isteyen, gerektiren rahmet-i İlahiye ve icad eden kudret-i Rabbaniyedir. Sual ve cevap, vasıta ve sebep, ikisi de Hak’tandır. İnsan, yalnız dua ile, İman ile, şuur ile, rıza ile, onlara sahip olur.

Fakat seyyiatı isteyen, nefs-i insaniyedir-ya kabiliyet ile, ya irade ile. Nasıl ki beyaz, güzel güneşin ışığından bazı maddeler, siyahlık ve çürüme alır; o siyahlık onun kabiliyetine aittir. Fakat, o seyyiatı çok faydaları içinde barındıran bir kanun-u İlahi ile icad eden, yine Hak’tır. Demek, sebebiyet ve sual, nefistendir ki, mesuliyeti o çeker. Hakka ait olan halk ve icad ise, daha başka güzel netice ve meyveleri olduğu için, güzeldir, hayırdır.

İşte, şu sırdandır ki, şerri işlemek, şerdir; şerri yaratmak, şer değildir. Nasıl ki pek çok faydaları içinde barındıran bir yağmurdan zarar gören tembel bir adam, diyemez "Yağmur rahmet değil." Evet, halk ve icad da bir küçük bir şer ile beraber büyük hayır vardır. Bir küçük şer için çok hayırı terk etmek, büyük şerdir. Onun için, o küçük şer hayır hükmüne geçer. İcad-ı İlahide şer ve çirkinlik yoktur; belki, kulun işine ve yeteneğine aittir.

Hem nasıl kader-i İlahi netice ve meyveler itibariyle şerden ve çirkinlikten uzaktır; öyle de, illet ve sebep itibariyle dahi zulümden ve kubuhtan mukaddestir. Çünkü, kader hakiki illetlere bakar, adalet eder; insanlar, görünürî gördükleri illetlere hükümlerini bina eder, kaderin aynı adaletinde zulme düşerler. Mesela, hakim seni hırsızlıkla mahkum edip, hapsetti. Halbuki, sen hırsız değilsin; fakat, kimse bilmez gizli bir cinayetin var. İşte, kader-i İlahi dahi seni o hapisle mahkum etmiş. Fakat, kader, o gizli cinayetin için mahkum edip adalet etmiş; hakim ise, sen ondan masum olduğun hırsızlığa binaen mahkûm ettiği için zulmetmiştir. İşte, tek bir şeyde iki yönle kader ve icad-ı İlahinin adaleti ve insan işinin zulmü göründüğü gibi; başka şeyleri buna kıyas et. Demek, kader ve icad-ı İlahi başlangıç ve son, asıl ve ayrıntı, illet ve neticeler itibariyle şerden ve kubuhtan ve zulümden münezzehtir.
Selam ve muhabbetle

allah razı olsun......

isimsiz' Alıntı:

allah razı olsun......

Genişletmek için tıkla ...

amin cümlemizden

bu bayağa uzunmuş ...yok ama okuyacam inşallah..

Allah ebeden ve daimen razi olsun

Allah Razi Olsun.

rabbim sizlerdende razı olsun..

kader tabiki vardır yok demesi bile amntığa sığmaz dünyada allah herkese bir hayat yazmıştır herkes bunu yaşar bundan kaçışı olmaz insan kaderinden kaçamaz kader değişmez ama kaza da kaderin içindedir kaza duaya amele göre hafif veya ağır olur değişir ama kader değişmez

Selamün Aleyküm

Selamün Aleyküm

KADER

BAKARA / 253. ayet-i kerime Tilker rusulu faddalnâ ba’dahum alâ ba’d(ba’din), minhum men kellemallâhu ve rafea ba’dahum derecât(derecâtin), ve âteynâ îsâbne meryemel beyyinâti ve eyyednâhu bi rûhıl kudus(rûhıl kudusi), ve lev şâallâhu maktetelellezîne min ba’dihim min ba’di mâ câethumul beyyinâtu ve lâkinihtelefû fe minhum men âmene ve minhum men kefer(kefere), ve lev şâallâhu maktetelû ve lâkinnallâhe yef’alu mâ yurîd(yurîdu).

İşte Biz, o resûllerden bir kısmını, diğerlerinin üzerine faziletli kıldık. Allah, onlardan kimiyle konuştu, kimini de derecelerle yükseltti. Ve Biz, Meryem’in oğlu İsa’ya beyyineler verdik. Ve onu Ruh’ûl Kudüs (Cebrail A.S) ile destekledik (doğruladık). Eğer Allah dileseydi, onlardan sonra gelenler, kendilerine beyyineler (ispat vasıtaları) geldikten sonra birbirlerini öldürmezlerdi. Lâkin ayrılığa düştüler. O zaman onlardan kimi îmân etti, kimi de inkâr etti. Eğer Allah dileseydi, birbirlerini öldürmezlerdi. Lâkin Allah, dilediği şeyi yapar. </I>



17/İSRA-84 Kul kullun ya’melu alâ şâkiletih(şâkiletihî), fe rabbukum a’lemu bi men huve ehdâ sebîlâ(sebîlen).

De ki: “Herkes kendi şekline (hüviyetine, karakterine) göre amel eder.” Öyleyse kimin daha çok hidayet yolunda olduğunu en iyi Rabbiniz bilir.
</I>


17/İSRA-85 Ve yes’elûneke anir rûh(rûhı), kulir rûhu min emri rabbî ve mâ ûtîtum minel ilmi illâ kalîlâ(kalîlen).

Ve sana ruhtan sorarlar. De ki: “Ruh, Rabbimin emrindendir.” Ve size, (ruha ait) ilimden sadece az bir şey verildi.
</I>


17/İSRA-86 Ve lein şi’nâ le nezhebenne billezî evhaynâ ileyke summe lâ tecidu leke bihî aleynâ vekîlâ(vekîlen).

Ve eğer Biz dileseydik, sana vahyettiklerimizi mutlaka giderirdik (silip yok ederdik). Sonra onu (yok etmememiz için) Bize karşı sana (seni müdafaa edecek) bir vekil bulamazsın.
</I>

17/İSRA-87 İllâ rahmeten min rabbik(rabbike), inne fadlehu kâne aleyke kebîrâ(kebîren).

(Bu) sadece Rabbinden bir rahmettir. Muhakkak ki O’nun (Rabbinin), senin üzerindeki fazlı büyüktür.</I>

/A'RAF-34
Ve li kulli ummetin ecel(ecelun), fe izâ câe eceluhum lâ yeste’hırûne sâaten ve lâ yestakdimûn(yestakdimûne).


Bütün ümmetler için bir ecel (süre, zaman dilimi, müddet) vardır. Onların ecelleri geldiği zaman ne bir saat ileri, ne bir saat geri alınmaz </I>


90/BELED-4 Lekad halaknel insâne fî kebed(kebedin).


Andolsun Biz, insanı bir zorluk içinde yarattık.
</I>


90/BELED-5 E yahsebu en len yakdira aleyhi ehad(ehadun).


O, hiç kimsenin kendisine asla güç yetiremeyeceğini mi sanıyor?
</I>


90/BELED-6 Yekûlu ehlektu mâlen lubedâ(lubeden).


O, "Yığınla mal tüketip yok ettim." diyor.
</I>


90/BELED-7 E yahsebu en lem yerahû ehad(ehadun).


Kendisini hiç kimsenin görmediğini mi sanıyor?
</I>


90/BELED-8 E lem nec’al lehu ayneyn(ayneyni).


Biz, ona iki göz vermedik mi?
</I>


90/BELED-9 Ve lisânen ve şefeteyn(şefeteyni).


Bir dil ve iki dudak.
</I>


90/BELED-10 Ve hedeynâhun necdeyn(necdeyni).


Biz, onu iki yola da hidayet ederdik (ulaştırırdık).
</I>


90/BELED-11 Fe laktehamel akabete.


Fakat o, sarp yokuşu aşmaya girişmedi.
</I>


90/BELED-12 Ve mâ edrâke mel akabeh(akabetu).


O sarp yokuşun ne demek olduğunu sen bilir misin?
</I>


90/BELED-13 Fekku rekabetin.


O, kölenin (ruhun, vechin, nefsin, iradenin) azadıdır.
</I>


90/BELED-14 Ev ıt’âmun fî yevmin zî mesgabeh(mesgabetin).

Ya da açlık gününde doyurmaktır.</I>


90/BELED-15 Yetîmen zâ makrabeh(makrabetin).


Yakın olan bir yetimi.
</I>


90/BELED-16 Ev miskînen zâ metrabeh(metrabetin).

Veya sürünen bir yoksulu.
</I>


90/BELED-17
Summe kâne minellezîne âmenû ve tevâsav bis sabri ve tevâsav bil merhame(merhameti).


Sonra îmân edenlerden, sabrı birbirlerine tavsiye edenlerden, merhameti birbirlerine tavsiye edenlerden olmak.
</I>


90/BELED-18 Ulâike ashâbul meymeneh(meymeneti).


İşte bunlar, sağ yanın adamlarıdır (ashab-ı meymene).
</I>


90/BELED-19 Vellezîne keferû bi âyâtinâ hum ashâbul meş’emeh(meş’emeti).


Âyetlerimizi inkâr edenler ise, sol yanın adamlarıdır (ashab-ı meş'eme).
</I>


90/BELED-20 Aleyhim nârun mu’sadeh(mu’sadetun).

Kapıları kilitlenmiş bir ateş onların üzerinedir.


34/SEBE-3 Ve kâlellezîne keferû lâ te’tînes sâah(sâatu), kul belâ ve rabbî le te’tiyennekum âlimil gayb(gaybi), lâ ya’zubu anhu miskâlu zerretin fîs semâvâti ve lâ fîl ardı ve lâ asgaru min zâlike ve lâ ekberu illâ fî kitâbin mubîn(mubînin).

Ve kâfirler: “O saat (kıyâmet) bize gelmeyecek.” dediler. De ki: “Hayır, gaybı bilen Rabbim, mutlaka onu size getirecektir. Göklerde ve yerde zerre kadar (bir şey bile) O’ndan gizli kalamaz. Bundan daha küçüğü ve daha büyüğü dahi hariç olmamak üzere Kitab-ı Mübin (Apaçık Kitab)’ın içindedir.”</I>
</I>

---------------------------------------------------------


De ki: “Hayır, gaybı bilen Rabbim, mutlaka onu size getirecektir. Göklerde ve yerde zerre kadar (bir şey bile) O’ndan gizli kalamaz. Bundan daha küçüğü ve daha büyüğü dahi hariç olmamak üzere Kitab-ı Mübin (Apaçık Kitab)’ın içindedir.”



De ki: “Herkes kendi şekline (hüviyetine, karakterine) göre amel eder.” Öyleyse kimin daha çok hidayet yolunda olduğunu en iyi Rabbiniz bilir.</I>
</I>

Kadercilik




GİRİŞ Dr. Kenneth R. Pelletier
1950’li yılların başında Avrupa, Japonya, Çin ve ABD’deki araştırmacılar ve klinik uzmanlar, imgelemenin bireyin sağlığı ya da hastalığı ve belki de yaşamının seyri ve ölümü üzerindeki önemli rolünü sistematik olarak incelemeye başlamıştır. Son otuz yıl içerisinde birçok araştırma alanındaki bulgular, psikolojik faktörlerin bedenin fizyolojisini önemli ölçüde etkileyebileceğini ve etkilediğini göstermektedir. Temel stres etütleri, biyofidbek göstergeleri, gevşemenin klinik amaçlı kullanımı ve en son olarak da yeni psikonöroimmünoloji (bağışıklık sistemi ile zihinsel durumlar arasındaki bağlantıları inceleyen bilim dalı, Ç.N.) gibi birçok alanda elde edilen bulgular bu konuda geniş bir bilgi dağarcığını oluşturmaktadır.
Günümüzde üç araştırma kolu da zihin-beden etkileşiminde zihinsel imgelemenin önemi üzerinde birleşmiştir. Bunlardan ilki psikonöroimmünoloji alanındaki temel araştırmadır. Biraz hantal gibi görünen bu terim, asıl olarak zihin (psiko) ile beyin ve merkezi sinir sistemi (nöro) arasındaki etkileşimleri konu alan ve bedenin hastalıklar ile anormal hücre gelişimlerine karşı biyokimyasal direncini (bağışıklık) inceleyen geniş bir araştırma kolunu ifade etmektedir. 1980’li yılların başından itibaren bu bilim dalında elde edilen veriler, psikolojik unsurların alerji oluşumuna yol açabileceği; soğuk algınlığından kansere kadar çok çeşitli hastalıklara zemin hazırlayabileceği ve belki de AIDS’in ortaya çıkaran koşulları besleyebileceği; öte yandan birçok hastalığın kendiliğinden iyileşmesini sağlayan mekanizmalara katkıda bulunabileceği yönünde yeni bakış açılarının önünü açmıştır. Temel araştırmadaki bir başka önemli gelişme de PET (Pozitron Elektron Tomografi) ve NMR (Nükleer Manyetik Rezonans) gibi ikinci kuşak görüntüleme teknolojilerinde yaşanmıştır. Bu teknolojik gelişim sayesinde beynin etkinliği gittikçe daha spesifik olarak gözlemlenebilmektedir. Yaşanan bu iki gelişme zihin-beden etkileşiminin boyutunu ve çeşitliliğini gözler önüne sermiştir. Modern tıp teknolojileri, bizlere imgelemenin iyileşmenin nasıl ve neden etkide bulunduğunu gözlemleme fırsatı tanımıştır.
İkinci araştırma kolu, klinik deneysel araştırmalardır. Kapsamı giderek genişleyen bu araştırma kolu, temel araştırmanın nihai olarak yaygın bir biçimde günlük pratiğe dökülmesi için bir köprü görevi üstlenmektedir. Bu araştırma kolunun öneminin boyutu, Amerikan Tıp Birliği’nin çıkardığı derginin 25 Ekim 1985 tarihli sayısında William H. Foege imzasını taşıyan “Kamu Sağlığı ve Koruyucu Tıp” başlıklı makalede ortaya konmuştur. Bu makalede, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ölümlerin yaklaşık üçte ikisinin “şu anki tıp bilgilerimiz göz önünde bulundurulduğunda” vaktinden önce meydana geldiğinin ve altmış beş yaş altı ölümlerin yine yaklaşık üçte ikisinin “şu anki kapasitemiz göz önünde bulundurulduğunda” teorik olarak önlenebilir olduğunun altı çizilmektedir. Makale şöyle devam etmektedir: “Gelecek yıllarda, sağlığın ve uzun ömürlülüğün en önemli belirleyici etkeni her bireyin kendisinin yapacağı bireysel tercihler olacaktır. Böylesi bir sorumluluğu üstlenmeyi istemeyenler açısından korkutucu olabilecek bu gelişme, kendi kaderini bir biçimde kontrol edebilmeyi arzulayanlar açısından son derece heyecan vericidir.” Kısacası hem iç hem de dış dünyamızda, davranışlarımızdaki değişimler, vakitsiz ölümlerin ve hastalıkların önüne geçebilir; daha sağlıklı ve uzun bir yaşamın kapılarını aralayabilir.
Klinik araştırmalar kişinin davranış tarzının, ilerlemiş kalp hastalıklarından kronik ağrılara kadar çok çeşitli rahatsızlıklar üzerindeki etkisini açık bir biçimde ortaya koymuştur. Hastalıkları kişinin davranış tarzıyla ilişkilendiren yaklaşımlar, insanlara kendi çabalarıyla sağlık durumlarını iyileştirme şansı tanımaktadır. Bu yaklaşımların temelinde gevşeme tekniklerinin ve görsel imgelemenin bilgiye dayalı kullanımı yatar. Buna aynı zamanda uygun tıbbi ve psikolojik bakım da eşlik eder.
İmajinasyonun sağlık üzerindeki etkisini inceleyen üçüncü araştırma kolu, doğrudan doğruya Dr. Martin Rossman’ın bu mükemmel eserinin temelini teşkil etmektedir: Günlük klinik uygulamalar ve Dr. Rossman gibi yetenekli uygulayıcıların deneyimleri. Dr. Rossman ve benzer uzmanlar temel araştırma ve klinik deneysel çalışmalara dayanan sezgilerini, etkin bir biçimde gözetimi altında bulunan hastalarla ilişkisindeki sezgi, şefkat ve kesin klinik teşhislerle harmanlamaktadır. Dr. Rossman’ı 1974 yılında U.C.L.A. Tıp Fakültesi’ndeki bir konferansta tanıma fırsatı bulmuştum. Mesleğine adanmışlığıyla beni kendine hayran bırakmıştı. İlerleyen yıllarda devam eden mesleki ilişkimiz ve kişisel düzeydeki arkadaşlığımız süresince onun hastalarına, meslektaşlarına ve arkadaşlarına gösterdiği özen beni her zaman derinden etkiledi. Şimdi meslek hayatında 15 yıldan uzun bir süreyi geride bırakmış olan Dr. Rossman, imgelemenin iyileştirici rolü ve kendi tabiriyle insanın “İçsel Rehberi” ile iletişime geçme süreciyle ilgili görüşlerini, hem hastalar hem de meslektaşları açısından açık, pratik ve etkili bir kitap haline getirmiş bulunuyor.
Elinizdeki kitabı eşsiz kılan bir özelliği de çok çeşitli hastalıklarda uygulanabilecek pratik yöntemleri öğretirken asla kolaycılığa kaçmamasıdır. Kitapta, imgelemeyi zihin-beden iletişiminin bir yolu olarak kullanmaya başlayan bazı insanların zaman zaman karşılaştıkları sorunlara işaret edilmesi ve çözümler üretilmesi de onu bilhassa faydalı kılmaktadır. Dr. Rossman, hasta “direnci”ne özel bir yer ayırmakta ve “direnci” kesinlikle bir engel olarak görmemektedir. Hastanın “direncini”, “müzmin bir muhalefetin” sesi olarak ele almaktadır ve bunun hastaya hastalık belirtilerine neden “ihtiyaç duyduğuna” ilişkin bir bakış açısı sunacağına inanmaktadır. Dr. Rossman’ın amacı, hastanın imgeleme tekniklerinden yararlanarak sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek tercihlerini anlamasını ve ardından da genellikle tutumları ile fiziksel durumu üzerinde derin ve olumlu etkilere sahip olacak şekilde onlardan arınmasını sağlamaktadır.
Dr. Rossman’ın imgelemeyi kullanma yönteminin ve insandaki “içsel rehber” yaklaşımının, birçok kültürde kökleri binlerce yıl gerilere dayanan zengin izdüşümlerinin bulunduğu gözden kaçırılmamalıdır. İçindeki sese kulak vererek ulaşılan uyanış ya da aydınlanma, kadim din sistemlerinin çoğunda merkezi bir unsurdur. Bunun izlerini, Tibetli Budist Abhidharma’dan tutun, Amerikalılara özgü inançlara, birçok Batılı dindeki koruyucu melekler hiyerarşisine kadar geniş bir yelpazede görebilmeniz mümkündür. Bu geleneklerin, modern tıbbın günlük pratiğinden çok uzak olduğu düşünülebilir. Ancak Dr. Rossman’ın kitabı onlara özgü en derin anlayışlarından birçoğunun, olağanüstü bir biçimde pratiğe dökülmesinin önünü açmıştır.
Batı biliminde en parlak dönemlerden biri 18. yüzyıl “Aydınlanma Çağı” olmuştur. Bu çağ, önemli ölçüde iç dünyaya ilişkin keşifler ile dış dünyaya ilişkin bilgilerin harmanlanması sonucu ortaya çıkmıştır. Elinizdeki kitap bu türden bir harmandır. Ciddi bir yaklaşım sergileyen herkes için aydınlanmaya ve şifaya dönük önemli bir adımdır.


ÖNSÖZBu kitap gerçekleşmeyecek bir hayalin ürünü değildir. Her ne kadar imgeleme hakkında olsa da son derece pratiktir. Sizlere adım adım zihninizi kendinizi iyileştirmeye yardım edecek şekilde kullanma yöntemini sunacaktır. Derin bir psikolojik gevşeme yaşamayı; bedeninizdeki iyileşme tepkilerini teşvik etmeyi; sağlık durumunuzu ve onu geliştirebilmeniz için neler yapabileceğinizi daha iyi kavramanıza yardım edebilecek bir iç diyalog kurmayı; tüm bunlar için de zihinsel imgeleme yönteminden faydalanmayı öğreneceksiniz. 1972 yılından günümüze bu yöntemi binlerce hastaya ve sağlık uzmanına öğrettim. Her zaman kesin sonuç verdiğini söylemek mümkün olmasada insanların birinci elden doktor bakımına ihtiyaç duyduğu sorunların yüzde doksanında faydalı olduğunu söylebilirim.
İlerleyen bölümlerde imgelemenin iyileştirici güçlerini sizlere tanıtarak, onun nasıl işlediğine dair bir model sunacağım ve bu etkili aracı kullanmayı öğrenen insanlarda gözlediğim iyileşmeyi sizlerle paylaşacağım. Ayrıca sizlere son derece faydalı olduğunu düşündüğüm dokuz imgeleme yeteneğini tanımlayacağım. Ardından her bir yeteneği öğrenmenize yardımcı olacak metinler sunacağım. Bunların yanısıra insanların şifa amacıyla imgelemeyi kullanmaya başladıklarında karşılaştıkları en genel engeller ve sorunlara da işaret edeceğim. Son olarak çeşitli koşullara ilişkin spesifik önerilerimin yanı sıra sizlere faydalı olabileceğini düşündüğüm kaynaklardan bir liste sunacağım.
Şifa (healing), tıpta zaman zaman kirli bir kavrammış gibi ele alınır. Kimilerine mistisizmi ve şarlatanlığı çağrıştırır. Ne var ki şifa yaşamın doğal bir niteliğidir. Şifa gerçekleşir, çünkü hücresel boyuttan psikolojik boyuta kadar her düzeyde bütünlüğümüz, yaşamın getirdiği değişiklikler karşısında sürekli olarak mücadele vermek zorundadır ve diğer tüm canlı organizmalar gibi biz insanların da gelişmek için düzenli bir yapıya ihtiyacımız vardır. Yeniden var etme, yeniden yapılanma ve onarma gibi içsel yeteneklerimiz olmasaydı, yaşamayı sürdüremezdik. Yaşamın kendisi birçok açıdan sürekli bir şifa sürecidir. Bu süreç, değişimlerin ortasında denge ve bütünlüğe doğru işler.
Bu doğal süreci kolaylaştırmanızın ya da engellemenizin çeşitli yolları vardır. Aldığınız besinlerin değeri iyileşme yeteneğinizi derinden etkileyebilir. Aynı şekilde soluduğunuz hava ve aldığınız ilaç ya da şuruplar da bu etkiyi yaratabilir. Dinlenmek çoğu zaman şifaya kavuşmanızı kolaylaştırır. Uygun egzersizleri yapmak da faydalıdır. İçinde yaşadığınız çevre ve sosyal ilişkiler de sağlığınızı önemli ölçüde etkiler. Düşünceleriniz, hisleriniz ve zihninizi nasıl kullandığınız da aynı oranda etkilidir.
Bu kitap şifanın zihinsel boyutu üzerinedir. Düşüncelerinizin fiziksel, duygusal ve ruhsal durumunuz üzerindeki etkilerini ele almaktadır. İmajinasyonunuzu ve iradenizi kullanarak, bedeninizin doğal arzusu ile şifa yeteneğini birleştirmenin yollarını öğretecektir. İster kronik ya da ciddi hastalıkların pençesinde olun, ister sağlık ve iyiliğe özel önem verenlerden olun bu kitapta kendiniz için mutlaka bir şeyler bulacaksınız.
Başlamadan önce size birkaç uyarıda bulunmak istiyorum. İlk olarak bu kitapta öğreneceğiniz kendinizi iyileştirme teknikleri, sizin tıbbi bakıma daha az ihtiyaç duymanızı sağlayabilir. Ancak tıbbi bakımın alternatifi değildir. İyi bir tıbbi değerlendirme, kendi kendinizi iyileştirme sürecinin önemli bir boyutunu teşkil eder. Ciddi gibi görünen ya da kalıcı olan ve sürekli tekrarlanan belirtiler ya da hastalıklar için doktorunuzu mutlaka görün. Teşhisini koysun ve tedavi amacıyla size reçetesini sunsun. O doktorun tavsiyeleri hakkında şüpheleriniz varsa, düşüncelerini almak için ikinci ve hatta üçüncü bir doktoru görün. Nitelikli ve meslek ahlakı taşıyan alternatif sağlık uzmanlarınının tedavi seçeneklerini de görmek isteyebilirsiniz. Ortaya konan fikirlerin çelişmesi halinde, alternatif sağlık yaklaşımları konusunda eğitim almış bir tıp doktoru sizin için kendinize en uygun olan tedavi yöntemini seçmenize yardım edebilecek en doğru insan olabilir.
Kendi kendini iyileştirme tekniklerini, içinde bulunduğunuz koşulları özenli bir biçimde değerlendirmeden kullanmanız durumunda tehlikeli ve hatta yaşamınızı tehdit eden sonuçlarla karşılaşabilirsiniz. Hastalıkları tedavi edilebilir olmasına rağmen, geleneksel tıbbi yöntemleri dikkate almadığı için yaşamlarını yitiren insanlar gördüm. Oysa tıp ve kendi kendini iyileştirme teknikleri arasında kaçınılmaz bir çatışma yoktur. Hatta uygun bir biçimde kullanıldıklarında birbirilerini tamamlarlar. İnsanlar hastalıkların tedavisinde kendi kendini iyileştirme teknikleri hakkında fikrimi sorduklarında, ilk olarak onlara tıbbi tedaviyi ertelemekle girebilecekleri riski anlatmaya çalışırım. Onların aile doktorları ve konuya vakıf uzmanlar ile görüşürüm. Altı haftadan üç aya kadar bir zaman diliminde kendilerine alternatifler aramalarının bir sakıncası olup olmadığına birlikte karar veririz. Diğer doktorların o süreç boyunca kaydedilen gelişmeleri izlemelerini isterim. Çoğu zaman böyle bir durumla karşılaşıldığında doktorlar işbirliği yapmaktan mutluluk duyar.
Tedavinin ertelenmesinin doğuracağı risk, kimi vakalarda güvenli bir kendi kendini iyileştirme sürecinin önüne geçmektedir ve tıbbi ya da cerrahi müdahale kaçınılmaz hale gelmektedir. Yine de kendi kendini iyileştirme teknikleri her türlü tedavinin daha etkin bir biçimde sürdürülmesine, iyileşmenin hızlandırılmasına ve tedavinin olumsuz etkilerinin en aza indirgenmesine katkı sunabilmektedir.
İkinci uyarım belirtilerinizin ya da hastalığınızın stres ya da duygusal reaksiyonlar sonucunda artmasıyla ilgilidir. Durumunuz böyle olduğunda imgelemeyi kullanmaya başladığınızda belirtileriniz derinleşebilir. Belirtileriniz derinleşse bile umudunuzu kaybetmemeniz gerekir. Çünkü imgeleme belirtilerinizi derinleştirebiliyorsa, aynı zamanda hafifletmeyi de başarabilir. Kalp rahatsızlığı ya da astım gibi potansiyel olarak tehlikeli belirtilere sahipseniz, ne olursa olsun onları güvenilir bir biçimde hafifletebilecek ilaçları elinizin altında bulundurmalısınız.
Durumunuz gerçekten de değişken ise ve potansiyel olarak tehlikeler barındırıyorsa, ilk önce hem imgelemenizi kullanma konusunda sizi yönlendirebilecek hem de uygun tıbbi önlemleri alabilecek bir uzmana danışmanız uygun olacaktır.
Çoğu zaman olduğu gibi belirtilerin acil bir tehlike barındırmadığı durumlarda, tıbbi bakımı ihmal etmemeniz şartıyla imgelemeyi kullanarak kendi kendinizi iyileştirme sürecinde ne kadar etkili olabileceğinizi güvenli bir biçimde sınayabilirsiniz. Dikkatli bir biçimde kullanıldığında imgeleme, iyileşme çabalarınıza güvenli, masrafsız ve çoğu zaman etkili bir destek sunacaktır. Bunun kendi kendinize yapabileceğiniz en büyük yardım olduğunu göreceksiniz.
Sizlere, 1972 yılından bu yana genel tıp pratiğimde üzerinde ısrarla durduğum yöntemleri öğreteceğim. İlerleyen sayfalarda bu yöntemleri kullanarak hastalıklardan kurtulan ya da hastalıklarına rağmen yaşamlarını zenginleştiren insanlardan söz edeceğim. Ancak tanıma fırsatına eriştiğim bu insanların kimliklerini açıklamayacağım. İyileşme deneyimleri çoğunlukla fizikseldir. Bu deneyimlerin çoğu zaman duygusal, düşünsel ve ruhsal boyutları da vardır. Umarım ulaştıkları başarılar, kendi kendinizi iyileştirme yeteneğine kavuşma yolunda sizlere ilham kaynağı olur.
İnsanın kendini kendini iyileştirmesine dönük imgeleme yeteneklerini konu alan ve öğreten çok sayıda kaynaktan söz etmek mümkündür. Bunun için kitabın sonunda yer verilen listeden faydalanabilirsiniz. İmgelemeyi konu alan bu kaynaklar ya teorik ve etütsel boyutuna odaklanmakta ya da kimi belirtiler ve hastalıklara uygulanışını ele almaktadır. Kendi pratiğimde ve çalışmalarımda, bu konuya ilişkin açık ve net bir rehber kitaba ihtiyaç duyulduğuna tanık oldum. Bu kitap böylesi bir ihtiyaca cevap vermek için kaleme alınmıştır. Genel sağlık sorunlarının geniş yelpazesinde, insanın kendi kendini iyileştirebilmesi için imgelemeyi nasıl kullanabileceğine dair bir kılavuz hazırlamayı amaçladım. Sizin için de faydalı olmasını umuyorum.
M. L. R.
Mill Valley, California
Mart 2000


Kadercilik böyle birşey oluyor. Tabi ki tamamende kendimizi bırakmıyacağız. Bilimsel olarak araştıracak ve uygulayacağız fakat şifa verici ALLAH TEALA' dır. Çünkü şu andaki bilimsel verilere göre insanların yediği besinlerin dahi insandan insana farklı etkileri oluyor.

Bir insanı domates şişmanlatıyorsa, diğerini zayıflatıyormuş. İnsan çok karmaşık bir varlık. Yunus Emre hazretleri ne güzel söylemiş.

Binlerce oldukları halde, ölüm korkusundan dolayı yurtlarından çıkıp gidenleri görmedin mi? Allah onlara "Ölün!" dedi (öldüler). Sonra onları diriltti. Şüphesiz Allah insanlara karşı lütufkârdır. Lâkin insanların çoğu şükretmez. (2/243)

Allah'ın izni olmaksızın hiçbir nefis için ölmek yoktur. O süresi belirtilmiş bir yazıdır. Kim dünyanın yararını (sevabını) isterse ona ondan veririz kim ahiret sevabını isterse ona da ondan veririz. Biz şükredenleri pek yakında ödüllendireceğiz. (3/145)

Sonra kederin ardından üzerinize bir güvenlik (duygusu) indirdi bir uyuklama ki içinizden bir grubu sarıveriyordu. Bir grup da canları derdine düşmüştü; Alah'a karşı haksız yere cahiliye zannıyla zanlara kapılarak: "Bu işten bize ne var ki?" diyorlardı. De ki: "Şüphesiz işin tümü Allah'ındır." Onlar sana açıklamadıkları şeyi içlerinde gizli tutuyorlar "Bu işten bize bir şey olsaydı biz burada öldürülmezdik" diyorlar. De ki: "Evlerinizde olsaydınız da üzerlerine öldürülmesi yazılmış olanlar yine devrilecekleri yerlere gidecekti. (Bunu) Allah sinelerinizdekini denemek ve kalplerinizde olanı arındırmak için (yaptı). Allah sinelerin özünde saklı duranı bilendir. (3/154)

Sizi çamurdan yaratan sonra bir ecel belirleyen O'dur. Adı konulmuş ecel O'nun katındadır. Sonra siz (yine) kuşkuya kapılıyorsunuz. (6/2)

O, göklerde ve yerde tek Allah'tır. Gizlinizi, açığınızı bilir. (Hayır ve şerden) ne kazanacağınızı da bilir. (6/3)

Eğer Allah seni bir zarara uğratırsa, onu kendisinden başka giderecek yoktur. Ve eğer sana bir hayır verirse, (bunu da geri alacak yoktur). Şüphesiz O herşeye kadirdir. (6/17)

O, kullarının üstünde her türlü tasarrufa sahiptir. O, hüküm ve hikmet sahibidir, herşeyden haberdardır. (6/18)

Eğer onların yüz çevirmeleri sana ağır geldiyse onlara bir ayet getirmek için yerde bir tünel açmaya veya göğe bir merdiven dayamaya gücün yetiyorsa (yap). Eğer Allah dileseydi onların tümünü hidayet üzere toplardı. Öyleyse sakın cahillerden olma. (6/35)

Yeryüzünde yürüyen hayvanlar ve (gökyüzünde) iki kanadıyla uçan kuşlardan ne varsa hepsi ancak sizin gibi topluluklardır. Biz o kitapta hiçbir şeyi eksik bırakmadık. Nihayet (hepsi) toplanıp Rablerinin huzuruna getirilecekler. (6/38)

Gaybın anahtarları Allah'ın yanındadır; onları O'ndan başkası bilmez. O, karada ve denizde ne varsa bilir; O'nun ilmi dışında bir yaprak bile düşmez. O yerin karanlıkları içindeki tek bir taneyi dahi bilir. Yaş ve kuru ne varsa hepsi apaçık bir kitaptadır. (6/59)

Her haberin gerçekleşeceği bir zaman vardır. Yakında siz de gerçeği bileceksiniz. (6/67)

Her ümmet için bir ecel vardır. Onların ecelleri gelince ne bir saat ertelenebilirler ne de öne alınabilirler (tam zamanında çökerler.) (7/34)

Eğer Allah'ın geçmişte bir yazması (söz vermesi) olmasaydı aldıklarınıza karşılık size gerçekten büyük bir azab dokunurdu. (8/68)

De ki: "Allah'ın bizim için yazdıkları dışında, bize kesinlikle hiçbir şey isabet etmez. O bizim mevlamızdır. Ve mü'minler yalnızca Allah'a tevekkül etmelidirler." (9/51)

İnsanlar tek bir ümmetten başka değildi; sonra anlaşmazlığa düştüler. Eğer Rabbinden geçmiş (verilmiş) bir söz olmasaydı anlaşmazlığa düştükleri şey konusunda mutlaka aralarında hüküm verilmiş olurdu. (10/19)

De ki: "Allah'ın dilemesi dışında kendim için zarardan ve yarardan (hiçbir şeye) malik değilim. Her ümmetin bir eceli vardır. Onların ecelleri gelince artık ne bir saat ertelenebilirler ne öne alınabilirler. (10/49)

O (Allah), geceyi içinde dinlenesiniz diye sizin için yaratan, (çalışıp kazanmanız için de) gündüzü aydınlık kılandır. Şüphesiz bunda dinleyen bir toplum için ibretler vardır. (10/67)

Yeryüzünde hiçbir canlı yoktur ki rızkı Allah'a ait olmasın. Onun karar (yerleşik) yerini de ve geçici bulunduğu yeri de bilir. (Bunların) Tümü apaçık bir kitapta (yazılı)dır. (11/6)

Andolsun, onlardan azabı sayılı bir topluluğa (veya belirli bir süreye) kadar ertelesek, mutlaka: "Onu alıkoyan nedir?" derler. Haberiniz olsun; onlara bunun geleceği gün, onlardan geri çevrilecek değildir ve alaya almakta oldukları şey de kendilerini çepeçevre kuşatacaktır. (11/8)

"Bizim gözetimimiz altında ve vahyimizle gemiyi imal et. Zulmedenler konusunda bana hitapta bulunma. Çünkü onlar suda- boğulacaklardır." (11/37)

"Ben gerçekten, benim de Rabbim, sizin de Rabbiniz olan Allah'a tevekkül ettim. O'nun, alnından yakalayıp-denetlemediği hiçbir canlı yoktur. Muhakkak benim Rabbim, dosdoğru bir yol üzerinedir (dosdoğru yolda olanı korumaktadır.)" (11/56)

Onlar, Rabbinin dilemesi dışında gökler ve yer sürüp gittikçe, orada süresiz kalacaklardır. Çünkü Rabbin, gerçekten dilediğini yapandır. Mutlu olanlar da, artık onlar cennettedirler. Rabbinin dilemesi dışında gökler ve yer sürüp gittikçe, orada süresiz kalacaklardır. (Bu) kesintisi olmayan bir ihsandır. (11/107-108)

Andolsun Musa'ya kitabı verdik onda anlaşmazlığa düşüldü. Eğer Rabbinden bir söz geçmiş (verilmiş) olmasaydı mutlaka aralarında hüküm verilmiş olacaktı. Gerçekten onlar bundan (Kur'an'dan) yana kuşku verici bir tereddüt içindedirler. (11/110)

O'nun (insanın) önünden ve arkasından izleyenleri vardır, onu Allah'ın emriyle gözetip-korumaktadırlar. Gerçekten Allah, kendi nefis (öz)lerinde olanı değiştirip bozuncaya kadar, bir toplulukta olanı değiştirip-bozmaz. Allah bir topluluğa kötülük istedi mi, artık onu geri çevirmeye hiçbir (biçimde imkan) yoktur; onlar için O'ndan başka bir veli yoktur. (13/11)

Eğer kendisiyle dağların yürütüldüğü, yerin parçalandığı veya ölülerin konuşturulduğu bir Kur'an olsaydı (yine bu Kur'an olurdu). Hayır, emrin tümü Allah'ındır. İman edenler hâlâ anlamadılar mı ki, eğer Allah dilemiş olsaydı, insanların tümünü hidayete erdirmiş olurdu. İnkâr edenler, Allah'ın va'di gelinceye kadar, yaptıkları dolayısıyla ya başlarına çetin bir bela çatacak veya yurtlarının yakınına inecek. Şüphesiz Allah, verdiği sözden dönmez. (Veya miadını şaşırmaz.) Andolsun, senden önceki elçilerle de alay edildi, bunun üzerine Ben de o inkâra sapanlara bir süre tanıdım, sonra onları (kıskıvrak) yakalayıverdim. İşte nasıldı sonuçlandırma? (13/31-32)

Andolsun, senden önce de elçiler gönderdik, onlara eşler ve çocuklar verdik. Allah'ın izni olmaksızın (hiç) bir elçiye herhangi bir ayeti (mucizeyi) getirmek olacak iş değildi. Her ecel (tesbit edilmiş süre) için bir kitap (yazı, hüküm, son) vardır. Allah, dilediğini ortadan kaldırır ve bırakır. Kitabın anası O'nun katındadır. (13/38-39)

Biz kendisi için bilinen (takdir edilmiş) bir kitap olmaksızın hiçbir ülkeyi yıkıma uğratmadık. (15/4)

Andolsun biz, sizden önce gelip geçenleri de biliriz, geri kalanları da biliriz. (15/24)

Eğer Allah, insanları zulümleri nedeniyle sorguya çekecek olsaydı, onun üstünde (yeryüzünde) canlılardan hiçbir şey bırakmazdı; ancak onları adı konulmuş bir süreye kadar ertelemektedir. Onların ecelleri gelince ne bir saat ertelenebilirler, ne de öne alınabilirler. (16/61)

hiçbir ülke (veya şehir) olmasın ki kıyamet gününden önce biz onu (ya) bir yıkıma uğratacağız veya onu şiddetli bir azabla azablandıracağız; bu (muhakkak) o kitapta yazılıdır. (17/58)

Hani kız kardeşin gezinip; "Onu(n bakımını) üstlenecek birini size haber vereyim mi?" demekteydi. Böylece, seni annene geri çevirmiş olduk ki, gözü aydın olsun ve hüzne kapılmasın. Sen bir insan öldürmüştün de, biz seni tasadan kurtarmış ve seni ‘esaslı bir denemeden geçirip-denemiştik.' Medyen halkı arasında da yıllarca kalmıştın, sonra bir kader üzerine (buraya) geldin ey Musa." (20/40)

Eğer Rabbinden geçmiş bir söz ve adı konulmuş (belirlenmiş) bir süre (ecel) olmasaydı muhakkak (yıkım azabı) kaçınılmaz olurdu. (20/129)

Tarafımızdan kendilerine güzel âkıbet takdir edilmiş olanlara gelince, işte bunlar cehennemden uzak tutulurlar. (21/101)

Bunlar onun uğultusunu duymazlar; gönüllerinin dilediği nimetler içinde ebedî kalırlar. (21/102)

En büyük dehşet dahi onları tasalandırmaz. Melekler kendilerini şöyle karşılar: İşte bu size vâdedilmiş olan (mutlu) gününüzdür. (21/103)

Bilmez misin ki, Allah, yerde ve gökte ne varsa bilir? Bu, bir kitapta (levh-i mahfuzda) mevcuttur. Bu (eşya ve olayların bilgisine sahip olmak), Allah için çok kolaydır. (22/70)

Ümmetlerden hiçbiri, kendisine tesbit edilmiş eceli ne öne alabilir, ne erteleyebilir. (23/43)

Görmedin mi ki Allah bulutları sürmekte sonra aralarını birleştirmekte sonra da onları üst üste yığmaktadır; böylece yağmurun bunların arasından akıp-çıktığını görürsün. Gökten içinde dolu bulunan dağlar (gibi bulutlar) indiriverir onu dilediğine isabet ettirir de dilediğinden onu çevirir; şimşeğinin parıltısı neredeyse gözleri kamaştırıp götürüverecektir. (24/43)

Göklerin ve yerin mülkü O'nundur.O bir çocuk edinmemiştir,mülkünde ortağı yoktur .Her şeyi yaratmış, ona ölçü , biçim ve düzen vermiştir. (25/2)

Ve şüphesiz senin Rabbin sinelerinin gizli tuttuklarını ve açığa vurduklarını kesin olarak bilmektedir. (27/74)

Gökte ve yerde gizli olan hiçbir şey yoktur ki apaçık olan bir kitapta (Levh-i Mahfuz'da) olmasın. (27/75)

Siz ne yeryüzünde ne de gökte (Allah'ı) âciz bırakamazsınız. Allah'tan başka bir dost ve yardımcı da bulamazsınız. (29/22)

Azab konusunda senden acele (davranmanı) istiyorlar. Eğer adı konulmuş bir ecel (tayin edilmiş bir vakit) olmasaydı, herhalde onlara azab gelmiş olurdu. Fakat kendileri şuurunda olmadan, onlara kuşkusuz apansız geliverecektir. (29/53)

Kıyamet saatinin bilgisi, şüphesiz Allah'ın katındadır. Yağmuru yağdırır; rahimlerde olanı bilir. Hiç kimse, yarın ne kazanacağını bilmez. Hiç kimse de, hangi yerde öleceğini bilmez. Hiç şüphesiz Allah bilendir, haberdârdır. (31/34)

Gökten yere her işi O evirip düzene koyar. Sonra (işler,) sizin saymakta olduğunuz bin yıl süreli bir günde yine O'na yükselir. (32/5)

Allah'ın kendisine farz kıldığı bir şey(i yerine getirme)de peygamber üzerine hiçbir güçlük yoktur. (Bu,) Daha önce gelip geçen (ümmet)lerde Allah'ın bir sünnetidir. Allah'ın emri, takdir edilmiş bir kaderdir. (33/38)

İnkâr edenler dediler ki: "Kıyamet-saati bize gelmez." De ki: "Hayır gaybı bilen Rabbime andolsun o muhakkak size gelecektir. Göklerde ve yerde zerre ağırlığınca hiçbir şey O'ndan uzak (saklı) kalmaz. Bundan daha küçük olanı da daha büyük olanı da istisnasız mutlaka apaçık bir kitapta (yazılı)dır." (34/3)

De ki: "Sizin için belirlenmiş bir gün vardır ki, ondan ne bir an ertelenebilirsiniz, ne de (bir an) öne alınabilirsiniz. (34/30)

Allah sizi topraktan yarattı sonra bir damla sudan. Sonra da sizi çift çift kıldı. O'nun bilgisi olmaksızın hiçbir dişi gebe kalmaz ve doğurmaz da. Ömür sürene ömür verilmesi ve onun ömründen kısaltılması da mutlaka bir kitapta (yazılı)dır. Gerçekten bu Allah'a göre kolaydır. (35/11)

Eğer Allah, kazandıkları dolayısıyla insanları (azab ile) yakalayıverecek olsaydı, (yerin) sırtı üzerinde hiçbir canlıyı bırakmazdı, ancak onları, adı konulmuş bir süreye kadar ertelemektedir. Sonunda ecelleri geldiği zaman, artık şüphesiz Allah kendi kullarını görendir. (35/45)

Şüphesiz ölüleri ancak biz diriltiriz. Onların yaptıkları her işi, bıraktıkları her izi yazarız. Biz, her şeyi apaçık bir kitapta (levh-i mahfuz'da) sayıp yazmışızdır. (36/12)

Andolsun Musa'ya kitabı verdik fakat onda anlaşmazlığa düşüldü. Eğer Rabbinden (daha önce) bir söz geçmiş (verilmiş) olmasaydı mutlaka aralarında hüküm verilmiş (iş bitirilmiş)ti. Gerçekten onlar bundan yana kuşku verici bir tereddüt içindedirler. (41/45)

Kıyamet-saatinin ilmi O'na döndürülür. O'nun ilmi olmaksızın, hiçbir meyve tomurcuğundan çıkmaz, hiçbir dişi gebe kalmaz ve doğurmaz da. Onlara: "Benim ortaklarım nerede" diye sesleneceği gün, dediler ki: "Sana arzettik ki, bizden hiçbir şahid yok." (41/47)

Onlar kendilerine ilim geldikten sonra yalnızca aralarındaki ‘tecavüz ve haksızlık' dolayısıyla ayrılığa düştüler. Eğer Rabbinden adı konulmuş bir ecele kadar geçmiş (verilmiş) bir söz olmasaydı muhakkak aralarında hüküm verilmiş (iş bitirilmiş)ti. Şüphesiz onların ardından Kitaba mirasçı olanlar ise her halde ona karşı kuşku verici bir tereddüt içindedirler. (42/14)

Şu halde bil; gerçekten, Allah'tan başka ilah yoktur. Hem kendi günahın, hem mü'min erkekler ve mü'min kadınlar için mağfiret dile. Allah, sizin dönüp-dolaşacağınız yeri bilir, konaklama yerinizi de. (47/19)

Biz, toprağın onlardan neleri eksilttiğini kesinlikle bilmekteyiz. Yanımızda o bilgileri koruyan bir kitap vardır. (50/4)

Hiç şüphesiz, biz herşeyi kader ile yarattık. (54/49)

Andolsun Biz sizin benzerlerinizi yıkıma uğrattık. Fakat öğüt alıp-düşünen var mı? (54/51)

Onların işlemiş oldukları herşey kitaplarda (yazılı)dır. (54/52)

Küçük büyük herşey satır satır (yazılı)dır. (54/53)

Yeryüzünde olan ve sizin nefislerinizde meydana gelen herhangi bir musibet yoktur ki Biz onu yaratmadan önce bir kitapta (yazılı) olmasın. Şüphesiz bu Allah'a göre pek kolaydır. (57/22)

(Allah bunu) elinizden çıkana üzülmeyesiniz ve Allah'ın size verdiği nimetlerle şımarmayasınız diye açıklamaktadır. Çünkü Allah, kendini beğenip böbürlenen kimseleri sevmez. (57/23)

Eğer Allah onlara sürgünü yazmamış olsaydı muhakkak onları (yine) dünyada azablandırırdı. Ahirette ise onlar için ateş azabı vardır. (59/3)

Allah'ın izni olmaksızın hiçbir musibet (hiç kimseye) isabet etmez. Kim Allah'a iman ederse, onun kalbini hidayete yöneltir. Allah, herşeyi bilendir. (64/11)

Ve onu hesaba katmadığı bir yönden rızıklandırır. Kim de Allah'a tevekkül ederse O ona yeter. Elbette Allah kendi emrini yerine getirip-gerçekleştirendir. Allah herşey için bir ölçü kılmıştır. (65/3)

Allah, yedi kat göğü ve yerden bir o kadarını yaratandır. Ferman bunlar arasından inip durmaktadır ki, böylece Allah'ın her şeye kadir olduğunu ve her şeyi ilmiyle kuşattığını bilesiniz. (65/12)

"Ki günahlarınızı bağışlasın ve sizi adı konulmuş bir ecele kadar ertelesin. Elbette Allah'ın eceli geldiği zaman o ertelenmez. Bir bilmiş olsaydınız." (71/4)

De ki: "Bilmiyorum size vadedilen (kıyamet ve azab) yakın mı yoksa Rabbim onun için uzun bir süre mi koymuştur?" (72/25)

Öyle ki onların Rablerinden gelen risaleti (insanlara gönderilenleri) tebliğ ettiklerini bilsin. (Allah) onların nezdinde olanları sarıp-kuşatmış ve herşeyi sayı olarak da sayıp-tesbit etmiştir. (72/28)

Takdir edip yol gösteren, (87/3)

Allah razı olsun (çok güzel şeyler yazdığını düşünüyorum. zira işyerinde vakit bulup okuyamadım bu kadar uzun yazıyı)

Oldukça detaylı anlatmışsınız.
Allah razi olsun.Emeğinize sağlık