İmam Cafer es-Sâdık’ın Hanefi Mezhebi imamı Ebu Hanife ile Münazarası
Bir gün Ebu Hanife, bir görüşmede bulunmak amacıyla İmam Sadık el-Alevî (as)’ın evine geldi. Görüşmek için izin istedi, fakat imam izin vermedi.
Ebu Hanife diyor ki: Kapının eşiğinde bir süre bekledim. Küfe’den bir heyet gelip imam ile görüşmek için izin istediler. İmam onlara izin verince ben de onlara karışıp imamın evine girdim, huzuruna varınca dedim ki:
“Küfe’de on binden fazla insan, peygamber (saa)’in bazı sahabeleri hakkında uygunsuz sözler sarfediyorlar. Oraya bir temsilci gönderip o insanları, peygamber sahabeleri hakkında böyle konuşmaktan men etmeniz iyi olur.”
İmam: “O insanlar beni dinlemezler” dedi.
Ebu Hanife: “Sizi nasıl dinlemezler, siz peygamberin torunusunuz” dedi.
İmam: “Beni dinlemeyenlerden biri de sensin. İznim olmadan evime girmedin mi, otur demeden oturmadın mı, izin almadan konuşmaya başlamadın mı?” Sonra imam buyurdu ki: “Duyduğuma göre kıyasa dayanarak fetva veriyormuşsun!”
Ebu Hanife: “Evet” dedi.
İmam es-Sadık: “Yazıklar olsun sana! Bu şekilde ilk hüküm veren İblis’tir; Allah, meleklere Adem’e secde etmesini emrettiğinde İblis: “Ben ona secde etmem, çünkü beni ateşten, onu da topraktan yaratmışsın ve ateş topraktan daha üstündür” diyerek Allah’ın emrini dinlemedi.”
(İmam Kıyas’ın batıl olduğunu kanıtlamak için bu ilkeye uymayan bazı islam kanunlarını hatırlatarak şöyle buyurdu
“Sana göre haksız yere birini öldürmek mi daha önemlidir, zina yapmak mı?”
Ebu Hanife: “Bir kimseyi haksız yere öldürmek” dedi.
İmam es-Sadık: “(Binaenaleyh kıyas etmek doğru ise) peki neden öyleyse; katlin ispatı için iki şahit gerekirken zinanın kanıtlanması için dört şahit gerekiyor? İslam’ın bu kanunu kıyasa uyuyor mu?”
Ebu Hanife: “Hayır” dedi.
İmam es-Sadık: “İdrar mı daha kirlidir, meni mi?”
Ebu Hanife: “İdrar” dedi.
İmam es-Sadık: “Neden öyleyse Allah-u Teala birincisinde abdest almayı emrederken ikincisinde gusül almayı emretmektedir? Bu hüküm kıyasa uyar mı?”
Ebu Hanife: “Hayır” dedi.
İmam es-Sadık: “Namaz mı daha önemlidir, oruç mu?”
Ebu Hanife: “Namaz” dedi.
İmam es-Sadık: “Öyleyse neden, haiz kadına orucun kazasını tutmak vacip kılınırken namazı kaza etmesi vacip kılınmamıştır. Bu kıyasa uyar mı?”
Ebu Hanife: “Hayır” dedi.
İmam es-Sadık: “Kadın mı daha zayıftır, erkek mi?”
Ebu Hanife: “Kadın” dedi.
İmam es-Sadık: “Peki neden, erkek kadının iki katı miras almaktadır. Bu hüküm kıyasa uyar mı?”
Ebu Hanife: “Hayır” dedi.
İmam es-Sadık: “Neden Allah, on dirhem çalan birinin elinin kesilmesini emretmiştir. Halbuki birisi birisinin elini keserse diyet olarak beş yüz dirhem ödemesi gerekiyor. Bu kıyasa uyar mı?”
Ebu Hanife: “Hayır” dedi.
İmam es-Sadık: “Şu ‘O gün, nimetlerden kesin olarak sorgulanacaksınız’ (Tekasür 8. Ayet) ayeti, Allah, halkı lezzetli yemekler ve yazın içtikleri serin sulardan dolayı sorgulayacaktır, şeklinde yorumladığını duydum.”
Ebu Hanife: “Doğrudur, bu ayeti böyle yorumladım”
İmam es-Sadık: “Eğer bir kimse seni evine davet eder, sana lezzetli yemekler ve serin su ikram eder de sonra bu ikramından dolayı sana minnet koyarsa böyle bir kişi hakkında ne karar verirsin?”
Ebu Hanife: “Böyle bir kişi cimridir derim” dedi.
İmam es-Sadık: “Acaba Allah cimri midir ki, (Kıyamet günü bize verdiği yemeklerden dolayı bizi sorgulasın?)
Ebu Hanife: “O halde, Kuran-ı Kerim’de buyrulan; insanların ondan sorgulanacakları nimetlerden maksat nedir?”
İmam es-Sadık: “Biz Ehl-i Beyt’in sevgisidir”
(Allame Meclisi “Bihâr’ül Envâr” C.10, S.220-221 Müesset’ül Vefâ H.1404 Beyrut Bas; Muhammed Rey Şehri “Münâzara Der Bare-i Mesâil-i İdeolojiyki” S.130-132; Mehdi Pişvâi “İmamların Hayatı” Bab: İmam Cafer es-Sâdık S.256-258)
_________________
Bir gün Ebu Hanife, bir görüşmede bulunmak amacıyla İmam Sadık el-Alevî (as)’ın evine geldi. Görüşmek için izin istedi, fakat imam izin vermedi.
Ebu Hanife diyor ki: Kapının eşiğinde bir süre bekledim. Küfe’den bir heyet gelip imam ile görüşmek için izin istediler. İmam onlara izin verince ben de onlara karışıp imamın evine girdim, huzuruna varınca dedim ki:
“Küfe’de on binden fazla insan, peygamber (saa)’in bazı sahabeleri hakkında uygunsuz sözler sarfediyorlar. Oraya bir temsilci gönderip o insanları, peygamber sahabeleri hakkında böyle konuşmaktan men etmeniz iyi olur.”
İmam: “O insanlar beni dinlemezler” dedi.
Ebu Hanife: “Sizi nasıl dinlemezler, siz peygamberin torunusunuz” dedi.
İmam: “Beni dinlemeyenlerden biri de sensin. İznim olmadan evime girmedin mi, otur demeden oturmadın mı, izin almadan konuşmaya başlamadın mı?” Sonra imam buyurdu ki: “Duyduğuma göre kıyasa dayanarak fetva veriyormuşsun!”
Ebu Hanife: “Evet” dedi.
İmam es-Sadık: “Yazıklar olsun sana! Bu şekilde ilk hüküm veren İblis’tir; Allah, meleklere Adem’e secde etmesini emrettiğinde İblis: “Ben ona secde etmem, çünkü beni ateşten, onu da topraktan yaratmışsın ve ateş topraktan daha üstündür” diyerek Allah’ın emrini dinlemedi.”
(İmam Kıyas’ın batıl olduğunu kanıtlamak için bu ilkeye uymayan bazı islam kanunlarını hatırlatarak şöyle buyurdu
“Sana göre haksız yere birini öldürmek mi daha önemlidir, zina yapmak mı?”
Ebu Hanife: “Bir kimseyi haksız yere öldürmek” dedi.
İmam es-Sadık: “(Binaenaleyh kıyas etmek doğru ise) peki neden öyleyse; katlin ispatı için iki şahit gerekirken zinanın kanıtlanması için dört şahit gerekiyor? İslam’ın bu kanunu kıyasa uyuyor mu?”
Ebu Hanife: “Hayır” dedi.
İmam es-Sadık: “İdrar mı daha kirlidir, meni mi?”
Ebu Hanife: “İdrar” dedi.
İmam es-Sadık: “Neden öyleyse Allah-u Teala birincisinde abdest almayı emrederken ikincisinde gusül almayı emretmektedir? Bu hüküm kıyasa uyar mı?”
Ebu Hanife: “Hayır” dedi.
İmam es-Sadık: “Namaz mı daha önemlidir, oruç mu?”
Ebu Hanife: “Namaz” dedi.
İmam es-Sadık: “Öyleyse neden, haiz kadına orucun kazasını tutmak vacip kılınırken namazı kaza etmesi vacip kılınmamıştır. Bu kıyasa uyar mı?”
Ebu Hanife: “Hayır” dedi.
İmam es-Sadık: “Kadın mı daha zayıftır, erkek mi?”
Ebu Hanife: “Kadın” dedi.
İmam es-Sadık: “Peki neden, erkek kadının iki katı miras almaktadır. Bu hüküm kıyasa uyar mı?”
Ebu Hanife: “Hayır” dedi.
İmam es-Sadık: “Neden Allah, on dirhem çalan birinin elinin kesilmesini emretmiştir. Halbuki birisi birisinin elini keserse diyet olarak beş yüz dirhem ödemesi gerekiyor. Bu kıyasa uyar mı?”
Ebu Hanife: “Hayır” dedi.
İmam es-Sadık: “Şu ‘O gün, nimetlerden kesin olarak sorgulanacaksınız’ (Tekasür 8. Ayet) ayeti, Allah, halkı lezzetli yemekler ve yazın içtikleri serin sulardan dolayı sorgulayacaktır, şeklinde yorumladığını duydum.”
Ebu Hanife: “Doğrudur, bu ayeti böyle yorumladım”
İmam es-Sadık: “Eğer bir kimse seni evine davet eder, sana lezzetli yemekler ve serin su ikram eder de sonra bu ikramından dolayı sana minnet koyarsa böyle bir kişi hakkında ne karar verirsin?”
Ebu Hanife: “Böyle bir kişi cimridir derim” dedi.
İmam es-Sadık: “Acaba Allah cimri midir ki, (Kıyamet günü bize verdiği yemeklerden dolayı bizi sorgulasın?)
Ebu Hanife: “O halde, Kuran-ı Kerim’de buyrulan; insanların ondan sorgulanacakları nimetlerden maksat nedir?”
İmam es-Sadık: “Biz Ehl-i Beyt’in sevgisidir”
(Allame Meclisi “Bihâr’ül Envâr” C.10, S.220-221 Müesset’ül Vefâ H.1404 Beyrut Bas; Muhammed Rey Şehri “Münâzara Der Bare-i Mesâil-i İdeolojiyki” S.130-132; Mehdi Pişvâi “İmamların Hayatı” Bab: İmam Cafer es-Sâdık S.256-258)
_________________