Allah Teala Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurmaktadır:
"Ve de ki: Hak Rabbinizdendir, isteyen iman eder, isteyen kifir olur."1- Kehf Suresi /29.
"Dinde zorlama yoktur; artık doğrulukla eğrilik birbirinden ayrdmıştır."2- Bakara Suresi /256.
"Kim zerre miktarı hayır yaparsa, onu görür. Kim de zerre miktarı şer işlerse, onu görür."3- Zi1zal Suresi / 8.
"Sen sadece hatırlatıcısın, onların üzerinde zorlayıcı değilsin." 4- Ğaşiye Suresi /22.
Bunca ayete rağmen Buhari ve Müslim'deki "Allah, kullarını yaratmadan önce onların fiillerini takdir etmiştir" şeklindeki rivayetleri nasıl kabul edebiliriz?
Buhari Sahih'inde şöyle yazar:
"Hz. Adem ile Hz. Musa karşılıklı konuştular. Musa ona dedi ki: "Ey Adem! Sen bizim babamızdın. Bizleri hüsrana uğratıp cennetten çıkardın." Adem ise dedi ki: "Ey Musa! Allah seni kelamına seçti ve eli ile sana yazdı. Şimdi Allah' ın beni yaratmadan kırk yıl önce takdir ettiği şeyden dolayı beni mi kınıyorsun?" Böylece Adem üç kez delil getirerek Musa'yı yendi."1- Sahih-i Buhari, c. 8, s. 157, Kader Kitabı; Sahih-i Müslim, c. 4, s. 2042,h. 2652.
Müslim de Sahih'inde şöyle nakleder: "İçinizden her birinin yaratılışı anasının kamında kırk günde toplanır. Sonra kırk gün alaka (kan pıhtısı )dır. Sonra kırk gün muzğa (et parçası)dır. Sonra melek gönderilir ve ona ruhu üfler. Sonra o meleğe bu adamla ilgili dört şeyi, rızkını, ec elini, amelini ve saadete erenlerden olup olmayacağını yazması emrolunur. Kendisinden başka ilah olmayan Allah'a andolsun ki, içinizden bazıları, cennet ehlinin amellerini yapar ve cennetle onun arasında bir dirsek uzunluğundan fazla fasıla kalmaz. Ama kitabın takdiri ona galebe eder ve o cehennem ehlinin işini yapıp cehenneme gider.
Bazılarınız ise cehennem ehlinin işlerini yapar ve onunla cehennem arasında bir dirsekten fazla fasıla kalmaz. Ama kitabın takdiri galebe eder ve o, cennet ehlinin işlerini yaparak cennete gider."2- Sahih-i Müslim, c. 4, s. 2036, h. 2643, Kader Kitabı; Sahih-i Buhari, c. 8, s.152.
Aynı şekilde Müslim, Sahih'inde Aişe'den şöyle dediğini nakleder: "Resulullah, Ensar' dan birinin çocuğunun cena- zesine devet edildi. Ben: "Ey Resulullah, ne mutlu buna ki cennetin serçelerinden bir serçedir ve hiç günah işlememiş- tir." deyince, Resulullah şöyle buyurdu: "Böyle olmayabilir de ey Aişe! Allah bazılarını cennet için yaratmıştır ve onlar babalarının sülbünde iken cennet için yaratılmışlardır. Aynı şekilde bazıları da daha babalarının sülbünde iken cehennem için yaratılmışlardır."1- Sahih-i Müslim, c. 4, s. 2050, h. 2662, Kader Kitabı.
Buhari, Sahih'inde der ki: "Birisi: "Ey Resulullah! Cennet ehli cehennemliklerden ayırt olunabilir mi?" diye sorunca, Resul-i Ekrem: "Evet" diye buyurdu. Adam: "Öyleyse niçin insanlar amel edip çaba harcarlar?" deyince, Peygamber: "Herkes yaratıldığı veya kendine kolaylaştırıldığı şeye göre amel eder." buyurdu." 2- Sahih-i Buhari, c. 8, s. 153, Kader Kitabı.
Allah'ım! Sen bu zulümden yüce ve münezzehsin. Senin yüce kitabındaki ayetlere uymayan bu hadisleri nasıl doğrulayabiliriz ki? Oysa sen buyurmuşsun ki:
"Allah halka zulmetmez. Ama halk kendi nefislerine zulmederler." 3- Yunus Süresi /44.
"Doğrusu Allah bir zerre dahi zulmetmez.,"4- Nisa Süresi /40.
"VeRabbin hiç kimseye zulmetmez." 5- Kehf Süresi /49.
"Allah onlara zulmetmedi; ama onlar kendilerine zulmediyorlar.,"6- AI-i İmran Süresi / 117.
"Allah asla onlara zulmetmedi; ama onlar kendi nefislerine zulmediyorlar."7- Tevbe Süresi /70; Ankebut Süresi /40; Rum Süresi /9.
Ashaptan birisi Hz. Ali'ye (a.s.) şöyle sordu: "Bizim Şam ehlinin savaşına gitmemiz, Allah'ın kaza ve kaderi ile miydi?"
Hz. Ali (a.s.) cevabında şöyle buyurdu: "Yazıklar olsun sana! Sen kaza'nın zorunlu ve kaderin kesin olduğunu mu zannediyorsun? Eğer öyle olsaydı, sevap ve günahın anlamı kalmazdı; müjde ve korkutma diye bir şey de olmazdı. Allah kullarına emretmiş, ama aynı za- manda onları serbest bırakmıştır. Allah onları bir işi yapmaktan nehyetmiş, ama bu, bir uyarıdan öteye geçmemiştir. Allah, kullarını kolaylıklarta yükümlü kılmış, onlara zorluk çıkarmamış ve az amele çok sevap vaad etmiştir. Kendisine karşı günah işlendiğinde yenik düşmüş değildir. Kendisine itaat edildiğinde de kimseyi itaate zorlamış değildir. Allah peygamberleri boşuna göndfrmedi, ilahi kitapları kullarına sebepsiz indirmedi, gökleri ve yeri ve onların arasında bulunan şeyleri batıl olarak yaratmadı. Bu, kafirlerin zannıdır ve kafidere cehennem ateşinden dolayı yazıklar olsun."
1- Muhammed Abduh, Şerh-i Nehc'ü1-Be1ağa, c. 18, s. 227 - 229; Tarih-i Dimaşk, c. 3, s. 284, h. 1306.
"Ve de ki: Hak Rabbinizdendir, isteyen iman eder, isteyen kifir olur."1- Kehf Suresi /29.
"Dinde zorlama yoktur; artık doğrulukla eğrilik birbirinden ayrdmıştır."2- Bakara Suresi /256.
"Kim zerre miktarı hayır yaparsa, onu görür. Kim de zerre miktarı şer işlerse, onu görür."3- Zi1zal Suresi / 8.
"Sen sadece hatırlatıcısın, onların üzerinde zorlayıcı değilsin." 4- Ğaşiye Suresi /22.
Bunca ayete rağmen Buhari ve Müslim'deki "Allah, kullarını yaratmadan önce onların fiillerini takdir etmiştir" şeklindeki rivayetleri nasıl kabul edebiliriz?
Buhari Sahih'inde şöyle yazar:
"Hz. Adem ile Hz. Musa karşılıklı konuştular. Musa ona dedi ki: "Ey Adem! Sen bizim babamızdın. Bizleri hüsrana uğratıp cennetten çıkardın." Adem ise dedi ki: "Ey Musa! Allah seni kelamına seçti ve eli ile sana yazdı. Şimdi Allah' ın beni yaratmadan kırk yıl önce takdir ettiği şeyden dolayı beni mi kınıyorsun?" Böylece Adem üç kez delil getirerek Musa'yı yendi."1- Sahih-i Buhari, c. 8, s. 157, Kader Kitabı; Sahih-i Müslim, c. 4, s. 2042,h. 2652.
Müslim de Sahih'inde şöyle nakleder: "İçinizden her birinin yaratılışı anasının kamında kırk günde toplanır. Sonra kırk gün alaka (kan pıhtısı )dır. Sonra kırk gün muzğa (et parçası)dır. Sonra melek gönderilir ve ona ruhu üfler. Sonra o meleğe bu adamla ilgili dört şeyi, rızkını, ec elini, amelini ve saadete erenlerden olup olmayacağını yazması emrolunur. Kendisinden başka ilah olmayan Allah'a andolsun ki, içinizden bazıları, cennet ehlinin amellerini yapar ve cennetle onun arasında bir dirsek uzunluğundan fazla fasıla kalmaz. Ama kitabın takdiri ona galebe eder ve o cehennem ehlinin işini yapıp cehenneme gider.
Bazılarınız ise cehennem ehlinin işlerini yapar ve onunla cehennem arasında bir dirsekten fazla fasıla kalmaz. Ama kitabın takdiri galebe eder ve o, cennet ehlinin işlerini yaparak cennete gider."2- Sahih-i Müslim, c. 4, s. 2036, h. 2643, Kader Kitabı; Sahih-i Buhari, c. 8, s.152.
Aynı şekilde Müslim, Sahih'inde Aişe'den şöyle dediğini nakleder: "Resulullah, Ensar' dan birinin çocuğunun cena- zesine devet edildi. Ben: "Ey Resulullah, ne mutlu buna ki cennetin serçelerinden bir serçedir ve hiç günah işlememiş- tir." deyince, Resulullah şöyle buyurdu: "Böyle olmayabilir de ey Aişe! Allah bazılarını cennet için yaratmıştır ve onlar babalarının sülbünde iken cennet için yaratılmışlardır. Aynı şekilde bazıları da daha babalarının sülbünde iken cehennem için yaratılmışlardır."1- Sahih-i Müslim, c. 4, s. 2050, h. 2662, Kader Kitabı.
Buhari, Sahih'inde der ki: "Birisi: "Ey Resulullah! Cennet ehli cehennemliklerden ayırt olunabilir mi?" diye sorunca, Resul-i Ekrem: "Evet" diye buyurdu. Adam: "Öyleyse niçin insanlar amel edip çaba harcarlar?" deyince, Peygamber: "Herkes yaratıldığı veya kendine kolaylaştırıldığı şeye göre amel eder." buyurdu." 2- Sahih-i Buhari, c. 8, s. 153, Kader Kitabı.
Allah'ım! Sen bu zulümden yüce ve münezzehsin. Senin yüce kitabındaki ayetlere uymayan bu hadisleri nasıl doğrulayabiliriz ki? Oysa sen buyurmuşsun ki:
"Allah halka zulmetmez. Ama halk kendi nefislerine zulmederler." 3- Yunus Süresi /44.
"Doğrusu Allah bir zerre dahi zulmetmez.,"4- Nisa Süresi /40.
"VeRabbin hiç kimseye zulmetmez." 5- Kehf Süresi /49.
"Allah onlara zulmetmedi; ama onlar kendilerine zulmediyorlar.,"6- AI-i İmran Süresi / 117.
"Allah asla onlara zulmetmedi; ama onlar kendi nefislerine zulmediyorlar."7- Tevbe Süresi /70; Ankebut Süresi /40; Rum Süresi /9.
Ashaptan birisi Hz. Ali'ye (a.s.) şöyle sordu: "Bizim Şam ehlinin savaşına gitmemiz, Allah'ın kaza ve kaderi ile miydi?"
Hz. Ali (a.s.) cevabında şöyle buyurdu: "Yazıklar olsun sana! Sen kaza'nın zorunlu ve kaderin kesin olduğunu mu zannediyorsun? Eğer öyle olsaydı, sevap ve günahın anlamı kalmazdı; müjde ve korkutma diye bir şey de olmazdı. Allah kullarına emretmiş, ama aynı za- manda onları serbest bırakmıştır. Allah onları bir işi yapmaktan nehyetmiş, ama bu, bir uyarıdan öteye geçmemiştir. Allah, kullarını kolaylıklarta yükümlü kılmış, onlara zorluk çıkarmamış ve az amele çok sevap vaad etmiştir. Kendisine karşı günah işlendiğinde yenik düşmüş değildir. Kendisine itaat edildiğinde de kimseyi itaate zorlamış değildir. Allah peygamberleri boşuna göndfrmedi, ilahi kitapları kullarına sebepsiz indirmedi, gökleri ve yeri ve onların arasında bulunan şeyleri batıl olarak yaratmadı. Bu, kafirlerin zannıdır ve kafidere cehennem ateşinden dolayı yazıklar olsun."
1- Muhammed Abduh, Şerh-i Nehc'ü1-Be1ağa, c. 18, s. 227 - 229; Tarih-i Dimaşk, c. 3, s. 284, h. 1306.